Бер тоҡ “эш хаҡы”26.01.2016
…Колхозда эшләп йөрөгән өлкән йәштәге ағай тоҡ күтәреп килеп инде. — Бына бер бот аҡса алып ҡайттым әле, — тип үҙе йылмайған була. Ни ҡылаһың, эш хаҡын “тоҡлап” алырға мәжбүр 1998 йыл бит, аптырамаҫһың, туҡмаслата булһа ла, ҡамасауламаҫ.

Эйе, хәтәр көрсөк ине ул йылда. Ярай әле, атай мәрхүм булған­лыҡ­тан беҙгә пенсия аҡсаһы (ҡараусыһын юғалтыу буйынса) килеп тора. Хәтерләйем, ҡайһы бер ғаиләләрҙә хатта ваҡыты менән икмәккә лә ҡытлыҡ булып китә ине. Һөткә он алыштырыуға үҙем шаһит була торғайным. Ауылда ит-бәрәңгеһе бар ҙа ул, бына ил сәнәғәте бөтөнләй тиерлек туҡтап ҡалыу арҡаһында завод эшселәрен арыу ғына бөлгөнлөккә төшөрҙө көрсөк. Барыһы ла һумдың “ирекле йөҙөү”гә китеүе һөҙөмтәһендә инде.
Ул йылды бик үк иҫкә төшөрөргә яратмаһаҡ та, тарихтың ҡабатла­ныуы ла ихтимал. Был хаҡта Мәс­кәүҙә үткән сираттағы Гайдар форумында Рәсәйҙең финанс министры Антон Силуанов үҙе еткерҙе.
– Әгәр ҙә федераль бюджет макроиҡтисад шарттарына яраҡ­лаша алмаһа, сығымдар 1998 йыл­дағы һымаҡ халыҡ елкәһенә ята­саҡ, — тип белдерҙе чиновник.
Ғәмәлдә шул: нефть һатҡан аҡсаға ғына ашарға өйрәнгәнлек­тән арынырға ваҡыт, юғиһә хәлдәр насарайып китмәксе. Ана бит, шул уҡ сарала икенсе, иҡтисади үҫеште етәкләгән министр әйтеүенсә, “ҡара алтын”дың ҡара хаҡы тиҫтә йылдарға һуҙылыуы ихтимал. Ә арыныу, билдәле булыуынса, шунан ғибәрәт: етештереү, үҫтереү, бюджетты ҡыҫҡартыу. Һуңғы аҙым тиҙ эшләнһә лә (бюджет сығым­да­рын йәнә 10 процентҡа ҡыҫ­ҡартыу көтөлә), ҡалғандарын бер көн эсендә башҡарып сығыу мөм­кин түгел бит, ат егеп сығып ки­теүме ни? Хәйер, ат егеүгә тиң­ләгәндә лә, йә дуға тейешле урында тормай, йә арба тәгәрмә­сенә һәнәк һабы тығыусылар табылып ҡына тора шул. Хәйер, һүҙем ул хаҡта түгел, нисек кенә булмаһын, эшләргә өйрәнергә кәрәк буласаҡ, йәмәғәт.
Тик шуныһы аптырата: ни өсөн бынан ун һигеҙ, һигеҙ йыл элек булған көрсөктәрҙән һабаҡ алынманы, ни өсөн тейешле кешеләр нефткә хаҡ кәмеү ихтималы тура­һында уйланманы? Рәсәй Хөкү­мәте Рәйесе Дмитрий Медведев тарафынан, әлбиттә, бәләкәй һәм урта эшҡыуарлыҡҡа, банктарға ярҙам буйынса байтаҡ әйтелде. Тик бизнес эш хаҡын йәнә “тоҡта” түләмәгәйе... Ғөмүмән, ниндәйҙер етди реформалар хаҡында ла ишетке килә ине бит иҡтисади форумда…



Вернуться назад