Әҙерлек насар түгел һымаҡ, ләкин күп хужалыҡтарҙың минераль ашламаға һәм яғыулыҡҡа аҡсаһы юҡ
Районда “Мәғлүмәт-консультация үҙәге” муниципаль учреждениеһы өсөнсө йыл эшләй. Ғәмәлдә элекке ауыл хужалығы идаралығы башҡарған эште ул үҙ иңенә алған. Тик хәҙер был ойошма белгестәре ауыл етештереүселәренә күрһәтмәләр биреү менән мауыҡмай. Улар аграр секторҙы үҫтереүҙә дәүләт тарафынан ҡабул ителгән төрлө программаларҙы тормошҡа ашырыуҙа, көн талаптарынан сығып, яңыса хужалыҡ итеү алымдарына күсеүҙә, алдынғы технологияларҙы үҙләштереүҙә крәҫтиәнгә ярҙам күрһәтеүҙе төп бурысы итеп һанай. Район игенселәре яҙғы сәсеүҙе ниндәй әҙерлек менән ҡаршылай, ауыл етештереүселәрен бөгөн ниндәй мәсьәләләр борсой? Үҙәк директоры Альберт Миңлин менән ҡорған әңгәмәбеҙҙә шул хаҡта һүҙ алып барҙыҡ та инде.
— Яҙғы сәсеүҙе барлығы 26 мең гектар майҙанда башҡарып сығыу бурысы тора, — ти ул. — Былтыр көҙ ужым культураларын 7,5 мең гектарҙа сәсеп ҡалдырғайныҡ. Агрономдар күҙаллауынса, насар ҡышлаған майҙандар 10–20 проценттан артмаясаҡ. Хужалыҡ етәкселәре һәм белгестәр менән кәңәшләшеп, быйыл сәсеүлектәр структураһына бер аҙ үҙгәреш индерҙек. Яҙғы иген 18 500 гектар майҙанды биләйәсәк, был былтырғыға ҡарағанда 1 500 гектарға күп. Баҙар ихтыяжынан сығып, ҡарабойҙай сәсеүлеген ике тапҡырға арттырырға булдыҡ. Ҡиммәтле ярма культураһы 1 400 гектарҙа игеләсәк. Бер үк ваҡытта техник культураларға ла баҫыу түренән урын бирәсәкбеҙ, “татлы тамыр” һәм майлы орлоҡ һатыу хужалыҡтарға һәйбәт табыш килтерә.
Әлбиттә, туҡлыҡлы мал аҙығын етештереү ауыл эшсәндәре өсөн көнүҙәк бурыс булып ҡала. Сәсеү әйләнешендә ул культураларға 14 900 гектар ер бүленгән. Һуңғы осорҙа күп йыллыҡ үләндәр майҙанын һиҙелерлек арттырҙыҡ. Алдынғы агротехника нигеҙендә эш итергә тырышып, йыл һайын сәсеүлектәрҙең 20–25 процентын яңыртып торабыҙ. Быйыл аҡһымға бай кәзә үләне тағы 1 100 гектарҙа сәселәсәк. Ҡуҙаҡлы культураларҙан ҡандала үләне һәм йылҡы борсағы ла хужалыҡтарҙа ҙур майҙанды биләй.
— Альберт Бикбай улы, ә ошо эштәрҙе атҡарып сығыу өсөн хужалыҡтарҙа техника паркының әҙерлеге нисек?
— Был йәһәттән “Шарангаз” йәмғиәте, “Сәлих” кооперативы, “Хәмитов” крәҫтиән (фермер) хужалығы башҡаларға өлгө күрһәтә, бөтә техника әҙерлек һыҙығына ҡуйылған. Башҡа хужалыҡтарҙа әле ремонттан сыҡмаған техника байтаҡ. Апрель баштарына улар ҙа был эште теүәлләргә тейеш. Хөкүмәт ауыл етештереүселәрен яғыулыҡ-майлау материалдары менән тәьмин итеүҙә быйыл да ярҙам ҡулын һуҙа. Районға ташламалы хаҡ менән 750 тонна дизель яғыулығы һәм бензин биреләсәк. Хужалыҡтар “Башкирнефтепродукт” йәмғиәтенең Туймазы филиалы менән килешеү төҙөгәндән һуң уны ала башлаясаҡ.
— Быйыл орлоҡ мәсьәләһендә лә игенселәргә борсолорға урын юҡтыр.
— Ни сәсһәң, шуны урырһың, тип халыҡ белмәй әйтмәй. Яҙ бәрәкәтле ергә тик яҡшы сифатлы орлоҡ һалынасаҡ. Ләкин мул уңыш үҫтереп алыу өсөн ерҙе һәйбәтләп ашларға ла кәрәк. Әлегә “Шаранагрогаз” йәмғиәте генә 300 тонна минераль ашлама ҡайтарҙы. Быйыл шуныһы яҡшы: “Газпром нефтехим Салауат” предприятиеһы Туймазыла үҙенең келәтен асты. Ашламаны шунан ташыясаҡбыҙ.
Үкенескә ҡаршы, “Шаранагрогаз”дан башҡа бер генә хужалыҡ та әле базанан минераль ашлама ала алмай, уларҙың кассалары буп-буш. Субсидияны ла ошоғаса күргәндәре юҡ. Ҡыҫҡаһы, башты иң ныҡ ауырттырғаны — әлеге лә баяғы финанс мәсьәләһе. Яҙғы баҫыу эштәрен уңышлы үткәреү өсөн район хужалыҡтарына кәмендә 19 миллион һум кредит кәрәк. Әлегә күптәре “Россельхозбанк”ка документтарын йыйып тапшырырға ла өлгөрмәгән. Район штабының һуңғы ултырышында ла бер нисә хужалыҡ етәксеһен саҡыртып, шул хаҡта етди һүҙ алып барҙыҡ.