Тәбиғәттең хозур төбәгендә Баймаҡ ерендәге йәмле Граф күле буйында тәүге тапҡыр “Башҡорт йәштәре дуҫтарын йыя!” тип аталған асыҡ республика йәштәр йыйыны үтте. Уны Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы
Башҡарма комитеты, республиканың Мәҙәниәт, йәштәр сәйәсәте һәм спорт министрлыҡтары, Башҡортостан халыҡтары ассамблеяһы, Баймаҡ районы хакимиәте ойошторҙо. Сарала күрше республикаларҙан һәм өлкәләрҙән, төрлө райондан килгән йәштәр ҡатнашты.


Тирмәләр урынлашҡан ерҙән алыҫ түгел урын алған палаткалар янында йәштәр мәж килә: кемдер спорт ярыштарына әҙерләнһә, икенселәре үҙ талантын күрһәтергә йыйына, бәғзеләре эшҡыуарлыҡ өлкәһенә арналған бизнес-тренингтарға һәм “түңәрәк өҫтәл”дә сығыш яһаусылар менән осрашыуға ашҡына. Йыраҡ араны яҡын итеп килгән Асҡын районы йәштәре менән яҡындан танышабыҙ. “Беҙҙе бигерәк тә был яҡтарҙың тәбиғәте һоҡландырҙы. Әлбиттә, беҙҙең төбәк тә матур, әммә һәр яҡтың ҡабатланмаҫ биҙәге була икән. Йыр бәйгеһендә беҙҙән Рәмзил Нурмөхәмәтов сығыш яһаны, башҡалар төрлө спорт ярыштарында үҙ көсөн һынаны. Бындай осрашыуҙар, фекер алышыуҙар бик кәрәк”, — тип уй-ниәттәре менән уртаҡлашты улар.
Алтын ҡуллы йәштәрҙең күргәҙмә-йәрминкәһе лә һис ололарҙыҡынан ҡалышмай. Был йәһәттән хужаларға тиңләш­кәндәр табылмағандыр, моғайын. Баймаҡ ҡалаһынан Урал аръяғы агросәнәғәт колледжының тирмәһе янында ҡуйылған биҙәү-ҡулланма әйберҙәре, Йомаш урта мәктәбе уҡыусыһы Азамат Юнысбаевтың эшләгән әйбер­ҙәре һәммәһенә оҡшаны. Һәр хужабикәнең хыялы — экологик яҡтан сифатлы, бысаҡтың үткер эҙен ҡалдырмаған аш-һыу таҡтаһылыр. Шундай әйберҙе Йомаш оҫтаһы эшләп тә ҡуйған. Төрлө төҫлө ҡәләмдәр ҡалдығынан барлыҡҡа килгән нәзәкәтле балдаҡ, ваза ла йыйылыусыларҙы ҡыҙыҡ­һындырҙы. Сараның абруйлы ҡунаҡтарының береһе Зөһрә Рәхмәтуллинаға һоҡланғыс йөҙөгөн кейҙерҙе Азамат.
— Тәүге эшемде әсәйемә бүләк иткәйнем, быныһы һеҙгә булһын, — тине йәш оҫта.

Эшҡыуарлыҡ һабаҡтары

Йыйынды тик күңел асыу сараһы тип уйлап килеүселәр ныҡ яңылышты, сөнки бында үҙ эшен асыусыларға ярҙам йәһәтенән төрлө темаларға арналған “түңәрәк өҫтәл”дәр, “Шәхси эшҡыуарлыҡтың хоҡуҡи нигеҙ­ҙәре” бизнес-тренингы, һатыу уйындары, эшҡы­уар­лыҡта осра­ған тәүге ҡаршылыҡтар буйынса фекер алышыу майҙансығы ойошторолдо. Бәләкәй эшҡы­уарлыҡтың ҙур проблемаларына юлығып, үҙ ҡаҙанында ғына ҡайнап, артабан ни эшләргә белмәгән йәштәргә күптән инде үҙ юлын тапҡан өлкән ағайҙарының һәр һүҙе фәһемле булды. Бигерәк тә Рәсәйҙә үҙенең “шайморатиктар” тип аталған тауар талондары менән киң танылыу яулаған иҡтисадсы-эксперт Рөстәм Дәүләтбаевтың үткәргән тренингтары күптәрҙе ылыҡ­тырҙы.
— Һәр кемдең күңелендә эшҡыуарлыҡ шытымы йәшәй, — тип башланы һүҙен Рөстәм Хәйбулла улы. — Ата-әсәләр, дәресеңде әҙерләһәң, ком­пьютерҙа уйын уйнарһың, уҡыу йылын яҡшы тамамлаһаң, планшет алып бирәбеҙ, тип үҙҙәре үк кескәй балаһына эшҡы­уарлыҡтың тәүге һабаҡтарын бирә. Артабан бала үҙе ата-әсәһенә өйҙө йыйыштырам — киноға ебәр, картуф утайым — шуны йәки быны алып бир, ти. Беҙ үҙебеҙ ҙә һиҙмәҫтән ғаиләлә үҙ-ара алыш-биреш итә башлайбыҙ. Артабан ошо тәңгәлдә эште даими алып барыусылар аҡрынлап үҙ кәсебен аса, бизнесын булдыра ла инде. Күптәр һалым инспекцияһында теркәлеү үткәс, үҙен эшҡыуармын тип уйлап яңылыша. Бизнес-план төҙөү, теркәлеү түгел, ә бына тәүге табышыңды алыу, уның татлы һәм әсе емешенең тәмен татып ҡарау — эшҡыуарлыҡтың беренсе баҫҡысы.
— Мин дә – ваҡытында үҙ эшемде асып, уның “ут”ында янғандарҙың береһе. Күп кредит, түләүҙәр арҡаһында ауыҙ беште, көрсөк ваҡытында бар нәмәне, эшемде генә түгел, хатта дуҫтарҙы ла юғалттым. Әммә күптәр кеүек көрсөктән сығыу юлын шешә төбөндә түгел, ә ҡайтанан белем туплауҙа таптым. Иҡтисад өлкәһен өр-яңынан өйрәндем, сит ил белгестәренең хеҙмәттәренә таянып, хаталарымды таныным.
Әйткәндәй, Рөстәм Хәйбулла улы — немец иҡтисадсыһы Силвио Геззелдең “Ирекле аҡса” теорияһын Рәсәйҙә тәүгеләрҙән тормошҡа ашырған кеше. 2011 йылдың ҡоро йәйе уны “иҡтисади мөғжизә” яһарға мәжбүр итә. Ҡырмыҫҡалы районының Шайморатов ауылында таратылған “шайморатиктар” хаҡында күп­тәрҙең ишеткәне барҙыр...
— Яҡшы эшҡыуар бер урында тапанмай, һәр саҡ яңы юлдар эҙләй, — ти Салауат ҡалаһынан бизнес-проекттар етәксеһе Рөстәм Хаматшин. — Бер-бере­геҙ менән аралашып, кәңәшлә­шеп эш итеү кәрәк, килеп сыҡмаһа, ташларға ярамай. Йәнә дәртлән, был юлы ла теләгеңә ирешмәһәң, тағы тотон. Шул сағында барыһы ла килеп сығыр, иң мөһиме — үҙеңдәге эске ҡурҡыуҙы еңергә кәрәк.
Рөстәм Айрат улы тәүгә эш башлаусыларҙың күбеһе республикала ниндәй грант, субсидия бирелеүе хаҡында белмәүен һыҙыҡ өҫтөнә алды, шуның өсөн киң мәғлүмәт сараларын даими уҡып барырға, урындағы властар менән тығыҙ бәйләнештә булыу кәрәклеген белдерҙе.
“Башҡорт халҡының үткәне, бөгөнгөһө һәм киләсәге” тигән “түңәрәк өҫтәл”дең модераторы — филология фәндәре докторы, доцент Зәки Әлибаев әйтеүенсә, үткәнһеҙ – бөгөнгө, бөгөнгөһөҙ киләсәк юҡ. Шәхес халҡыбыҙға хас тәбиғәт иркенлегендә аралашҡан, тормошҡа айыҡ ҡарашлы, үткер фекерле, үҙенең тарихын белгән, уны хөрмәт иткән булырға тейеш. Икенсенән, беҙҙең йәштәребеҙгә берләшеү мотлаҡ, шуның өсөн ошондай йы­йындарҙың үтеүе, төрлө төбәктә йәшәүселәрҙең бер ҡорға тупланып, үҙ һүҙен әйтә алыуы, аралашыуы маҡтауға лайыҡ. Элек-электән ата-бабаларыбыҙ ҡор үткәреп, төрлө пробле­маларҙы уртаға һалып һөйләшер булған.
Күгәрсен районы тирмәһенән талантлы йырсы Вәсилә Фәттә­хова репертуарынан “Әйтелмәгән мөхәббәт” йырының яңғырауы барыһын да шул тирәгә саҡырҙы. Йырҙың шул тиклем үҙәкте өҙөп башҡарылыуынанмы, әллә урыҫ ҡыҙы Александра Васильеваның саф башҡортса сығыш яһауынан­мы, баһалама ағзалары ла, тамашасылар ҙа бер аҙға юғалып ҡалды.
Кисә генә физик культура уҡытыусыһы дипломы алған 19 йәшлек Саша — Белореттан. Әсәһе Тәслимә Нурғәле ҡыҙы — башҡорт, атаһы — урыҫ. Шуға күрә ике телде лә яҡшы белә, иркен аралаша. “Ошо йырҙы ишеткәс тә күңелемә ныҡ оҡшаны, өйрәндем, тәүге тапҡыр сәхнәгә сыҡтым, тиергә лә була. Тулҡынландым, сөнки баһалама ағзалары — бик абруйлы йырсылар”, — тине ул.
Әйткәндәй, башҡорт телендә сығыш яһаған урыҫ һылыуы “Йәшлек моңо” йыр конкурсында икенсе урынды яуланы. Беренсе урынға Баймаҡ ҡалаһынан Әлфир Заманов лайыҡ булды.
Йәштәр төрлө спорт ярыштарында, милли уйындарҙа ҡатна­шты, көрәш батырҙары үҙ көсөн келәмдә һынаны, етеҙҙәр һәм состар волейбол уйнаны. Шулай ҙа ат ярыштары тама­шаның сағыу биҙәгенә әүерелде. Башҡорт тоҡомло аттарҙа елгән һыбайлыларҙың сығышы көслө алҡыштарға күмелде.
Таһыллыҡ һәм саялыҡ талап иткән төрки халыҡтарының милли уйыны “Ылаҡ” та ойошторолдо. Майҙанға Бөрйән һәм Ҡыпсаҡ ырыуы вәкилдәре сыҡты. Уйын тәртибе буйынса, һыбайлылар ҡаршы команданың майҙанына ҡуйылған ҡаҙанға, ҡаршы­лыҡтарҙы еңеп, кәзә түшкәһен һалырға тейеш ине. Ярышта берҙән-бер сая ҡыҙ Снежана Таймаҫова еңеп сыҡты.
Ә йыйындың төп ваҡиғаһы яңы төҙөлгән “Бөтә Рәсәй башҡорт йәштәре ҡоролтайы” ойошмаһына яңы ағзалар ҡабул итеү булды.