Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Шыршы “тутыйғошо”
Ылыҫлы урмандарҙа көн иткән был турғай башҡа ҡоштарҙан ныҡ айырыла. Иң тәүҙә уның сағыу төҫөнә, аҫлы-өҫлө сатрашланған суҡышына иғтибар итәһең. Уныһы бала саҡта улай булмай әле. Ояһынан осоп сығып, үҙаллы туҡлана башлағас ҡына шулай кәкрәйеп, тубырсыҡ ҡабығын асырға яраҡлаша.

Шыршы турғайының (клест) беҙҙә өс төрө осрай. Улар бер-береһенән саҡ ҡына айырылып, ҡарағай, ҡарағас, шыршы урмандарында йәшәй. Суҡышының рәүешенән һәм йәшәгән урынынан күренеүенсә, был ҡоштар тубырсыҡ ватып, ылыҫлы ағас орлоҡтары менән туҡланып көн итә. Әммә башҡа төр ризыҡтан да, бигерәк тә ағас ҡабыҡтарында йәшәгән ҡоротҡостарҙан баш тартмай. Тупланып йәшәргә яратҡан ҡоштар, төп ризыҡтары булған тубырсыҡтың уңышына ҡарап, урындан-урынға байтаҡ ҡына араға күсенеп йөрөй, хатта оя ҡороу һәм бала сығарыу ваҡыттарын да үҙгәртә.

Уның өсөн ҡәтғи ваҡыт та юҡ: яҙлы-көҙлө күсмә тормош булмағас, ҡасан теләй, шул ваҡытта оя ҡора башлай. Шыршы турғайы өсөн һалҡын ҡышта ла йомортҡа баҫыуы бер ни тормай. Шулай ҙа йышыраҡ март-апрелдә тубырсыҡ өлгөргән ваҡытҡа тура килтерергә тырыша, ҡайһы саҡта йәйгә лә ҡала.

Шыршының ҡуйы ботаҡтары араһында ҙур һәм йылы оя ҡороп, был турғай ике аҙнала бала сығара. Балаларын да шыршы орлоҡтары менән туйындыра, оянан осоп сыҡҡас та әле уларҙы бер аҙ ваҡыт ашатыуын дауам итә. Бала ҡоштар йәшкелтерәк төҫтә була, үҫә килә уның инәләре һарыға, аталары ҡып-ҡыҙылға әйләнә.

Шыршы турғайы ботаҡтың иң осондағы тубырсыҡта ла баштүбән аҫылынып тороп, ҡабығын кимерә ала, үрмәләп йөрөгәндә хатта суҡышын да оҫта файҙалана.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Баймаҡта – "Таҙа кесаҙна"

Баймаҡта – "Таҙа кесаҙна" 29.03.2019 // Экология

Тирә-яҡ ҡарҙан әрселеп тә өлгөрмәне, ҡыш буйы йыйылған сүп-сар ҡалдыҡтары, ташланған шешә һауыттары...

Тотош уҡырға 1 456

Стаканһыҙ ҙа йәшәрбеҙ әле

Стаканһыҙ ҙа йәшәрбеҙ әле 28.03.2019 // Экология

Европа парламенты, 2021 йылға пластмассанан етештерелгән тиҫтәләгән предмет төрҙәренән баш тартыуҙы...

Тотош уҡырға 1 158

"Аныҡ, дөрөҫ мәғлүмәт бирелеренә ышанам"

"Аныҡ, дөрөҫ мәғлүмәт бирелеренә ышанам" 26.03.2019 // Экология

Рәсәй Президенты ҡарамағындағы Гражданлыҡ йәмғиәтен үҫтереү һәм кеше хоҡуҡтары буйынса совет...

Тотош уҡырға 1 097

Эш теүәл бара

Эш теүәл бара 14.03.2019 // Экология

Сибайҙа үткән көндәлек брифингта ҡалалағы экологик хәлгә ентекле баһа бирелде....

Тотош уҡырға 1 036

Урман яҙмышы Ҡариҙелдә хәл ителә

Урман яҙмышы Ҡариҙелдә хәл ителә 27.02.2019 // Экология

1 мартта Ҡариҙел районында Башҡортостан Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров...

Тотош уҡырға 1 092

Матурлығынан зыяны күберәк

Матурлығынан зыяны күберәк 26.02.2019 // Экология

Күршеләрҙә көҙөн сағыу һары төҫлө сәскә күреп ҡалдым. – Резеда апай, ҡайһылай матур сәскә, күсереп...

Тотош уҡырға 1 436

Урман “ашханалары”

Урман “ашханалары” 26.02.2019 // Экология

Республикалағы барлыҡ тәбиғәт ҡурсаулыҡтарында һәм заказниктарында ҡырағай йәнлектәрҙе ашатыу өсөн...

Тотош уҡырға 1 184

“Таҙа Танып”тың башында  кем тора?

“Таҙа Танып”тың башында кем тора? 26.02.2019 // Экология

Республикала гөрләп үткән “Таҙа Танып” акцияһы йомғаҡтарын Пермь крайының Чернушки ҡалаһында...

Тотош уҡырға 1 274

Һаҙлыҡтар һаҡҡа алынды

Һаҙлыҡтар һаҡҡа алынды 26.02.2019 // Экология

Улар тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителде....

Тотош уҡырға 1 293

Брифингта – һуңғы яңылыҡтар

Брифингта – һуңғы яңылыҡтар 25.02.2019 // Экология

Сибайҙа экологик хәлде яйға һалыу, һауаның торошо, ниҙәр башҡарылғаны хаҡында ҡала халҡына еткереп...

Тотош уҡырға 1 113

Таусылар именлеген хәстәрләп

Таусылар именлеген хәстәрләп 22.02.2019 // Экология

Сибай ҡалаһындағы экологик хәл “Ростехнадзор” хеҙмәткәрҙәрен дә борсомай ҡалманы. Бөгөн улар Учалы...

Тотош уҡырға 1 127

Экологик хәл тотороҡлана

Экологик хәл тотороҡлана 21.02.2019 // Экология

Был хаҡта бөгөн үткән брифингта хәбәр ителде: Сибайҙа көкөрт диоксидының миҡдары артыуы күҙәтелмәне....

Тотош уҡырға 1 211