Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Баш ҡалалағы берҙән-бер ҡомартҡы
Непейцев дендропаркы баш ҡаланың Шота Руставели менән Адмирал Макаров урамдары араһында урынлашҡан. Был – ябай урман ғына түгел, ә тәбиғәт ҡомарт­ҡыһы, уның үҙенсәлекле тарихы, ҡала тормошонда үҙ урыны бар.  

Паркка XIX быуатта нигеҙ һалынған. Элек ошо урында Өфө дворяны Осип Непейцевтың дачаһы торған. Унан һуң Ырымбур губернаһының халыҡ училищелары директоры Иван Базилев хужа булған. Уның вафатынан һуң милек улына күскән. Ауыл хужалығы белгесе Алексей Иванович Базилев берен­селәрҙән булып Башҡорт­останда емеш-еләк питомнигы ойоштор­ған. Дендропаркта әле лә Алыҫ Көнсығыштан, Азиянан, Төньяҡ Американан килтерелгән, ботаниктар тарафынан ике йөҙ йыл самаһы элек сығарылған үҫемлектәр бар. Ҡасандыр селекционер-ғалимдар “америка” һәм “амур” винограды, “маньчжурия” сәтләүеге, “веймут” ҡарағайы, ҡыҙыл имән, башҡа ағас һәм ҡыуаҡтар ултыртҡан.
1923 – 1924 йылдарҙа дендропарк өсөн Өфө урман хужалығы техникумы яуап биргән. Утыҙынсы йылдарҙа ул Башҡорт урман-тәжрибә станцияһы ҡарамағына күскән. Оҙаҡ ваҡыт Башҡорт дәүләт университеты һәм Башҡортостан ауыл хужалығы институты, техникум һәм мәктәптәр өсөн уҡытыу-тәжрибә базаһы булып хеҙмәт иткән. Шул осорҙағы ғилми эштәрҙән күренеүенсә, бында йөҙҙән ашыу төр үҫемлек һаналған. 
1965 йылда БАССР-ҙың Министр­ҙар Советы ҡарары менән дендропарк тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителгән. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, 90-сы йылдар башынан уға бөтөнләй ҡул һелтәгәндәр. Әле иһә паркты аяныслы хәленән сығарыу өсөн бөтөн ведомстволар ҙур тырышлыҡ һала. Башҡараһы эш байтаҡ, шул уҡ ваҡытта атҡарылғаны ла бихисап.
Бынан бер нисә йыл элек парктың алтаҡталарын үҫемлектәр баҫып бөткәйне, ҡасандыр күркәм баҡса булған урын ҡараң­ғыланып, сүп-сарға тулғайны. Ҡоро­ған ағастарҙы ла йыйыусы булманы. Урман араһында асоциаль кешеләрҙең әле бер, әле икенсе урында ут яғып, кәйеф-сафа ҡороуы ла паркты шик-шөбһәле урынға әүерелдерә ине.
Әле иһә хәл ярайһы үҙгәргән. Парктарҙы төҙөкләндереү програм­маһына ярашлы, унда асфальт юл һалынған, иҫке ағастар киҫелгән, ултырғыстар ҡуйылған. Бында спорт менән шөғөлләнергә сығыусылар, балалары менән уйнарға килеүселәр, саф һауа һулаусы өлкән йәштәгеләр ҙә бихисап. 
Йылына ике тапҡыр – яҙ һәм көҙ – төрлө йәмәғәт ойошмалары хеҙмәткәрҙәре паркты таҙартырға сыға. Ошо көндәрҙә дендропаркты йәнә йыйыштырыу өсөн ике йөҙгә яҡын кеше йыйылды, сараны Башҡортостандың Тәбиғәт­тән файҙаланыу һәм экология ми­нистр­лығы ойошторҙо.
– Непейцев дендропаркы – Өфө­ләге берҙән-бер тәбиғәт ҡомартҡыһы, айырыуса һаҡланыусы тәбиғәт биләмәһе, – тине Башҡортостандың тәбиғәт­тән файҙаланыу һәм экология ми­нистры Илдар Һаҙыев. – Өмә беҙҙең өсөн күптән йолаға әүерелгән. Йыл һайын бер нисә тапҡыр хеҙмәт­тәштәр менән паркты таҙартырға сығабыҙ, уның ыңғай яҡҡа үҙгәреүен күҙәтәбеҙ. Был уникаль урынды киләсәк быуындар өсөн һаҡларға кәрәк. Экологик сарала етәкселәр ҙә, парктың хеҙмәткәрҙәре лә юҡ – барыбыҙ ҙа тыуған ҡалабыҙҙы яратҡан, уны яҡшыраҡ итеү өсөн үҙ өлөшөн индергән кешеләр.
Өмәлә ҡатнашыусылар бер нисә сәғәт эсендә сүп-сарҙы ике КаМАЗға тейәне. Шулай уҡ паркта кемдеңдер битарафлығы һәм мәғәнәһеҙлеге менән килеп эләккән терегөмөшлө лампалар ҙа табылды. Хәүефле табышты “Экобокс” компанияһының махсус машинаһына алып барҙылар. Әйткәндәй, улар сарала әүҙем ҡатнашты. Тирә-йүндәге йорттарҙа йәшәүселәр ҙә өмәнән ситтә ҡалманы, йорт-гараждары тирәһендәге сүп-сарҙы йыйҙы.


Автор: Л. АЙҘАРОВА.


Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 066

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 430

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 3 961

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 867

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 2 619

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 220

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 444

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 954

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 414

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 492

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 322

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 509