Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Йәш быуынға ни ҡалыр?!
Йәш быуынға ни ҡалыр?!Ер ҡарҙан әрселә башлаһа, ҡурҡыныс күренешкә шаһит булаһың: ҡайҙа ҡарама буш шешәләр, пластик һауыттар, төргәктәр, ҡаптар. Ҡыш буйы йыйылған сүп-сар өҫкә ҡалҡып сыға. Бигерәк тә юл буйҙарында, туҡталыштарҙа, парк-скверҙарҙа был асыҡ күренә.

Беренсе өмәләрҙән һуң ғына хәл яҡшы яҡҡа үҙгәрә. Быйыл да республика халҡы ҡала-райондарҙа урамдарҙы, ихаталарҙы, урман буйҙарын тәртипкә килтереү эштәрен башланы. Яҙғы экологик саралар май урталарына тиклем дауам итәсәк. Әйткәндәй, Башҡортостан халҡы өмәләргә һәр саҡ әүҙем сыға, былтыр ҙа байтаҡ кеше ҡатнашҡан. Бер ай эсендә полигондарға 49 мең тонна сүп-сар оҙатылған.
Быйыл да, шунса тонна сүп түгелде, шунса кеше өмәлә ҡатнашты, тип отчеттар биреләсәк, телевидение, гәзит-журналдарҙа мәғлүмәттәр сығасаҡ. Әлбиттә, халыҡтың бындай сараларҙа дәррәү ҡатнашыуы ҡыуандыра, күмәк эштең бер­ләштергәнен дә онотмайыҡ. Өҫтәүенә быйыл — Ирекмән йылы, ә өмәләрҙә ҡатнашыу – ирек­мән булыуыңды танытыу өсөн бик яҡшы өлгө.
Шулай ҙа, ҡыш буйы был тиклем сүп-сар ҡай­ҙан һәм ни өсөн йыйыла һуң, тигән һорау тыуа. Белгестәр билдәләүенсә, көнкүреш ҡалдыҡ­тарының 50 процентын һәр төрлө төргәктәр, ҡаптар, пластик һауыттар тәшкил итә икән.
Заман башҡа – заң башҡа тигәндәй, бынан 15-20 йыл элек кенә хәлдәр бөтөнләй икенсе ине бит. Магазиндарға моҡсай йәки ептән үрелгән сетка тотоп барабыҙ ҙа һатып алған аҙыҡ-түлекте ябай ҡағыҙға төрөп алып ҡайта торғайныҡ. Ҡағыҙҙың нимәһе яҡшы, уны яғып була йәки сүплеккә ташлаһаң, үҙе ятып серей. Ә хәҙер магазин кәштәләрендә ятҡан һәр тауар полиэтиленға төрөлгән, пластик шешәләрҙең күплеге тураһында әйтерлек тә түгел.
Сер түгел, супермаркеттарға барған һайын аҙыҡ-түлекте яңы пакетҡа һалып алып ҡайтабыҙ, ә бушлай эленеп ҡуйылған полиэтилен моҡсайҙарҙы кәрәгенән артығын “запас” итеп һалып алырға тырышабыҙ. Аш-һыу бүлмәһенең бер мөйөшөндә ҡатлы-ҡатлы булып ошо “запас­тар” йыйылып китә хатта. Ябай һыуҙың да пластик һауыттағыларын алырға күнеккәнбеҙ. Юлға сыҡҡанда ла, йыш ҡына һыуҙы өйҙә үк хәстәрләп ҡойоп алыу урынына, юл буйындағы кафе-киосктарҙан алабыҙ. Тәбиғәт ҡосағында ял иткәндә бер тапҡыр тотонола торған һауыт-һабаға өҫтөнлөк бирәбеҙ.
Күптәр, был бит уңайлы, тиер. Килешәм – һауыт-һаба, моҡсай йыуып ыҙаламайһың, сығараһың да түгәһең. Әммә ҡайҙа була һуң ул сүп-сар? Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, уларҙың бер өлөшө генә ҡайтанан эшкәртелә, ә ҡалғандары сүплеккә, полигондарға оҙатыла. Ә бит пластик шешәләр – бер быуаттан артығыраҡ, полиэтилен япмалар – 200, ә быяла мең йылға тиклем серемәйенсә ер өҫтөндә ята! Беҙҙең предприятиеларҙа әлегә ҡалдыҡһыҙ эшкәртеү технологиялары уйлап табылмаған, шуға күрә был мәсьәлә көнүҙәк булып ҡала.
Иғтибарығыҙҙы йәнә бер проблемаға йүнәл­тәм. Һуңғы йылдарҙа энергияны һаҡсыл тотоноу, уны ҡулланыуҙы кәметеү тураһында күп һөйләнелә. Ошоға бәйле, халыҡ аҙ энергия талап иткән лампаларға күсте. Әммә һәр яңылыҡтың үҙ эҙемтәләре бар, заманса лампалар ҙа унан азат түгел. Мәҫәлән, эсенә терегөмөш тултырылғаны. Улар — үтә ҙур хәүеф класына ҡараған ҡалдыҡтар. Ҡулланыу ваҡыты сыҡҡас, уны сүплеккә ташлап ҡына ҡотолоу тирә-яҡты ағыулау ихтималлығын тыуҙыра. Терегөмөш менән ағыуланыу үҙәк нервы системаһын һәм эске ағзаларҙы ҡаҡшата. Бындай лампаларҙы, утилләштереү талаптарын теүәл үтәп, махсус экобокстарға ғына ташларға кәрәк. Уларҙың ҡайҙа урынлашыуын махсус сайт йәки 2 ГИС карталары аша табып була. Бик һирәктәр, лампаһы файҙаланыуҙан сыҡҡас, интернетта эҙләнеп ултыралыр, күптәр сүп-сар контейнерына сығарып ырғыта ла онота.
Техник прогресс көсәйгән һайын электрон ҡорамалдар ҙа яңыра, алмашына. Тик кешеләр, төптән уйлап тормайынса, иҫкеләрен контейнерға йәки сүплеккә оҙата. Мәғлүмәттәр буйынса, һуңғы биш йылда ғына 250 миллион компьютер, 150 миллиондан ашыу кеҫә телефоны ҡулланыуҙан сыҡҡан. Бындай приборҙарҙың составында ла ағыулы матдәләр бар. Уларҙың, яуым-төшөм йоғонтоһона дусар булып, сүплектә бар тәбиғәткә, кешелеккә көслө ағыу бөркөп ятыуы тураһында йәмәғәт уйланамы икән?
Илдә генә түгел, тотош донъяла үҙебеҙ йәшәгән мөхитте һаҡлау, бысратмау тураһында әллә күпме директивалар, закондар, ҡарарҙар ҡабул ителә. Сит илдәрҙә, әлбиттә, файҙала­ныуҙан сыҡҡан электрон приборҙарҙы, хәүеф класына ҡараған лампаларҙы махсус рәүештә йыйып утилләштереү эше, яманмы-яҡшымы, бара, тик Рәсәйҙә генә был яйға һалынмаған.
Ҡыҫҡаһы, был мәсьәләләрҙе хәл итеп, үҙебеҙҙең сәләмәтлек, киләсәк тураһында хәстәрлек күрмәһәк, беҙҙе уратып алған мөхиткә ҡарашыбыҙҙы үҙгәртмәһәк, йәш быуынға ниндәй тормош бүләк итә алырбыҙ икән?




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Баймаҡта – "Таҙа кесаҙна"

Баймаҡта – "Таҙа кесаҙна" 29.03.2019 // Экология

Тирә-яҡ ҡарҙан әрселеп тә өлгөрмәне, ҡыш буйы йыйылған сүп-сар ҡалдыҡтары, ташланған шешә һауыттары...

Тотош уҡырға 1 456

Стаканһыҙ ҙа йәшәрбеҙ әле

Стаканһыҙ ҙа йәшәрбеҙ әле 28.03.2019 // Экология

Европа парламенты, 2021 йылға пластмассанан етештерелгән тиҫтәләгән предмет төрҙәренән баш тартыуҙы...

Тотош уҡырға 1 158

"Аныҡ, дөрөҫ мәғлүмәт бирелеренә ышанам"

"Аныҡ, дөрөҫ мәғлүмәт бирелеренә ышанам" 26.03.2019 // Экология

Рәсәй Президенты ҡарамағындағы Гражданлыҡ йәмғиәтен үҫтереү һәм кеше хоҡуҡтары буйынса совет...

Тотош уҡырға 1 097

Эш теүәл бара

Эш теүәл бара 14.03.2019 // Экология

Сибайҙа үткән көндәлек брифингта ҡалалағы экологик хәлгә ентекле баһа бирелде....

Тотош уҡырға 1 036

Урман яҙмышы Ҡариҙелдә хәл ителә

Урман яҙмышы Ҡариҙелдә хәл ителә 27.02.2019 // Экология

1 мартта Ҡариҙел районында Башҡортостан Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров...

Тотош уҡырға 1 092

Матурлығынан зыяны күберәк

Матурлығынан зыяны күберәк 26.02.2019 // Экология

Күршеләрҙә көҙөн сағыу һары төҫлө сәскә күреп ҡалдым. – Резеда апай, ҡайһылай матур сәскә, күсереп...

Тотош уҡырға 1 436

Урман “ашханалары”

Урман “ашханалары” 26.02.2019 // Экология

Республикалағы барлыҡ тәбиғәт ҡурсаулыҡтарында һәм заказниктарында ҡырағай йәнлектәрҙе ашатыу өсөн...

Тотош уҡырға 1 184

“Таҙа Танып”тың башында  кем тора?

“Таҙа Танып”тың башында кем тора? 26.02.2019 // Экология

Республикала гөрләп үткән “Таҙа Танып” акцияһы йомғаҡтарын Пермь крайының Чернушки ҡалаһында...

Тотош уҡырға 1 274

Һаҙлыҡтар һаҡҡа алынды

Һаҙлыҡтар һаҡҡа алынды 26.02.2019 // Экология

Улар тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителде....

Тотош уҡырға 1 293

Брифингта – һуңғы яңылыҡтар

Брифингта – һуңғы яңылыҡтар 25.02.2019 // Экология

Сибайҙа экологик хәлде яйға һалыу, һауаның торошо, ниҙәр башҡарылғаны хаҡында ҡала халҡына еткереп...

Тотош уҡырға 1 113

Таусылар именлеген хәстәрләп

Таусылар именлеген хәстәрләп 22.02.2019 // Экология

Сибай ҡалаһындағы экологик хәл “Ростехнадзор” хеҙмәткәрҙәрен дә борсомай ҡалманы. Бөгөн улар Учалы...

Тотош уҡырға 1 127

Экологик хәл тотороҡлана

Экологик хәл тотороҡлана 21.02.2019 // Экология

Был хаҡта бөгөн үткән брифингта хәбәр ителде: Сибайҙа көкөрт диоксидының миҡдары артыуы күҙәтелмәне....

Тотош уҡырға 1 211