Һуңғы көндәрҙә ҡойма ямғырҙар апаруҡ ялҡытып та өлгөрҙө. Йылғалар ташты, балыҡсыларҙың бер аҙ күңелдәре лә ҡырылып ҡуйҙы. Тик беҙҙеке түгел, әлбиттә. Экология йылын барлау маҡсатынан Нәсих Хәлисов менән республикабыҙҙың көньяҡ райондарына сәфәргә сыҡтыҡ, сөнки бысранмаған бәләкәй йылғалар, тәбиғәт хозурлығы тарта ине беҙҙе. Ике көн эсендә байтаҡ юл үтеп, Мәләүез, Күгәрсен, Ейәнсура райондарында булырға тура килде.
Зәйнәб апай Биишеваның әҫәрҙәрендә тасуирланған Оло Эйек йылғаһы үҙенең текә ярҙары, тулы һыуы менән ҡаршы алды беҙҙе. Ошонда маһир балыҡсы Наил Яхъя улы Юлдашбаевты осраттыҡ. Һүҙгә әүәҫ, яғымлы кеше булып сыҡты ул. Ике бала атаһы, тормош иптәше Зөмәрә менән мәктәптә уҡытыусы булып эшләйҙәр.
Мин уға бер нисә һорау менән мөрәжәғәт иттем:

– Наил, һәр бер балыҡсының үҙенә генә хас ысулдары була, һеҙ нисек балыҡ тотаһығыҙ?
– Бөтә йән эйәһе һымаҡ, улар ҙа рефлекстарға буйһона. Оло Эйеккә балыҡҡа барыр алдынан өс көн буйы бер үк ваҡытта урынымды барып емләйем. Иртәнге сәғәт 6-ларҙа – иң һәйбәте. Аҙаҡ шул уҡ ваҡытта тоторға барам. Һөҙөмтәһе яҡшы, әлбиттә. Оптолар инәлтмәй генә ҡаба.
– Күберәк ниндәй емгә өҫтөнлөк бирәһегеҙ?
– Ышанаһығыҙмы-юҡмы, мин күскә тигән ҡуңыҙ менән тоторға яратам. Колорадо ҡуңыҙына оҡшаған, көрән төҫтәге иген ҡоротҡосо инде. Ашлыҡ емләнә башлағас та, башаҡтың осона ултырып, һөтөн имә башлай (китаптарҙа исеме “кузька-долгоносик” тип күрһәтелгән). Бөтә балыҡтар ҙа ярата уны.
– Балыҡсы арттырып һөйләргә әүәҫ бит инде. Был “ауырыу” һиңә лә ҡағылманымы?
– Кемдең генә бармаҡ буйлыҡ балыҡ тоттом тип көлкөгә ҡалғыһы килһен инде. Мин формула уйлап сығарҙым әле. Тәҡдим итәм, дөрөҫ сыға: реаль ауырлыҡ = m (балыҡсы әйткән ауырлыҡ) х 2. Хәҙер үҙем дә ошо формулаға ышанып барам инде (көлә).
– Һеҙҙең яҡтарҙың тәбиғәте иҫ киткес матурлыҡҡа солғанған. Бе­йек тауҙар, таҙа һыулы инеш-йыл­ғалар, урман... Бала саҡ хә­тирә­ләрең менән уртаҡлаш әле. Ҡасан балыҡсы ҡомары йоҡто һиңә?
– Атайға эйәреп йөрөгән саҡтар әле лә хәтерҙә. Ҡомороҡҡа ҡулды тығып, ятҡан балыҡты арҡаһынан һыйпап бараһың да айғолағынан эләктереп алаһың! Бәрҙене лә шулай тота торғайныҡ. Бағры балығын да тоторға була ошо ысул менән. Быны тик йәйге ныҡ эҫелә башҡарып була.
– Балыҡҡа йөрөгәс, төрлө хәлдәр ҙә булғылағандыр инде...
– Мажаралар күп булды. Бер-икеһен һөйләп китәйем әле.
Гелән балыҡҡа йөрөйөм бит инде. Башҡа балыҡсыларҙың кейемдәренә ҡарайым да, иҫ китә торғайны. Сыбар ғына кейемдәр, шул төҫтәге кепка, аяҡ кейеме, ҡиммәтле ҡармаҡ сыбыҡтары... Ҡайттым да магазиндан матур махсус кейем, ҡармаҡ сыбығы һатып алдым. Иртәгәһе көнгә балыҡ тоторға әҙерләнә башланым.
Кәләш әйтә:
– Был матур әйберҙәрҙе кейеп барма, бысратырһың, иҫкеләрен кей!
Тыңламаным шул. Барҙым балыҡҡа. Яр текә генә бит инде, емләп төшөргәс, оҙаҡ та үтмәне, ҙур ғына опто эләкте. Тартҡылаша торғас, тегене ярға еткерҙем. Бер батҡаҡлы урында ысҡынып та китте. Мин уны-быны уйламай, һыу ситенә һикерҙем.
Балыҡтың өҫтөнә һикереп, айғола­ғынан тотоп ярға ырғыттым. Ҡараһам, ҡармаҡ сыбығы икегә һынып сыҡҡан. Кейемдәр йыртылған, өҫтәүенә әҙәм күргеһеҙ бысраҡ. Бына шулай ҙа була.
Быныһы икенсе осраҡта булды. Август айында бурыштың өйөргә тупланған сағы. Һыу аҫтында ялт-йолт итеп йөҙөп йөрөйҙәр. Кеше күп, әммә ултырып ҡармаҡларға йүнле бер урын юҡ. Һемәйтәйем әле быларҙы, тим. Иртәгәһенә таңдан килергә булдым. Ауылға бер 10 саҡрым тирәһе барҙыр. Ҡайтып әҙерләндем дә төнгө сәғәт 3-тәр тирәһендә велосипед менән юлға сыҡтым, имен генә барып еттем. Инде матур урынды һайлап ултырһам, иларҙай булдым, ҡармаҡтарҙы алырға онотҡанмын. Нишләйһең инде, тағы өйгә ҡайтып киттем. Ҡармаҡтарым аш бүлмәһендә мине көтөп торалар икән. Кире барғанда, бөтә урындарға балыҡсылар ултырып, бурыш сығаралар ине...
Наил Яхъя улына уңыштар теләп сәфәребеҙҙе дауам иттек.