Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Тәменән файҙаһы мөһимерәк
Тәменән файҙаһы мөһимерәкИртәнге ашты ҡалдырма, тиеүҙәре юҡҡа түгел

Һәр йәш категорияһы өсөн туҡланыу төрлөсә булырға тейеш. Ул организмдағы үҙгәрештәргә, кешенең физик әүҙемлегенә, тәбиғәт шарттарына, туҡланыуҙың милли үҙенсәлектәренә ярашлы ойошторола.

Табиптарҙың әйтеүе буйынса, туҡланыуҙың энергетик яҡтан балансланған булыуы мөһим. Тимәк, аҙыҡ менән организмға ингән калория миҡдары энергия ихтыяжына киткән сығымдан уҙмаҫҡа тейеш. Йыш ҡына артыҡ ашау сәләмәтлек ҡаҡшауға сәбәп булып тора. Рациондың склерозға ҡаршы йүнәлтелеүе мөһим. Үлемгә килтереүсе ҡайһы бер ауыр сирҙәрҙең төп сәбәбе — ҡан тамырҙарындағы тәрән үҙгәрештәр. Сирҙең барлыҡҡа килеүендә һәм аҙыуында туҡланыуҙың ҙур әһәмиәткә эйә булыуы яҡшы билдәле.
Рациондағы калорияларҙы кәметеү генә етмәй. Аҙыҡ менән бергә организмға үҫемлек майҙарында тупланған ҡайһы бер матдәләрҙең, эремсек, кефир һәм ҡатыҡтағы липотрон матдәләрҙең инеүе лә кәрәк. Был йәһәттән йәшелсә һәм еләк-емеш файҙалы, уларҙағы витаминдар, микроэлементтар ҡандағы холестеринды һиҙелерлек кәметә.
Туҡланыуҙы төрләндереү мотлаҡ. Шул саҡта ғына организм кәрәкле матдәләргә туйынасаҡ. Балыҡ, ит, үҫемлек һәм һөт майҙары, йәшелсә, һөт аҙыҡтары, ярмалар — барыһы ла рационда булырға тейеш. Һөт һәм балыҡ аҙыҡтарындағы аҡһым еңел эшкәртелә һәм тиҙ үҙләштерелә, әммә был хәл иттән баш тартырға кәрәклекте аңлатмай, уны көнөнә бер тапҡыр ашау ҙа етә. Ә аҙнаһына бер-ике көн ит ашамай тороу — һеҙҙең сәләмәтлек файҙаһына.
Ни өсөн итте һәм балыҡты бешереп ашау тәҡдим ителә? Сәбәбе — уларҙа бауыр һәм бөйөр эшен ауырлаштырыусы, нервы системаһын ҡуҙғытыусы экстраактив матдәләрҙең булыуында. Һыуҙа бешергәндә улар һурпаға сыға, ә ҡыҙҙырғанда һаҡлана.
Аҡһымдың алыштырғыһыҙ сығанағы — һөт ризыҡтары. Уларҙың составына кеше сәләмәтлеге өсөн кәрәкле бөтә матдәләр ҙә тиерлек инә. Һөт яҡшы үҙләштерелә, тәмле, унан төрлө ризыҡ әҙерләргә мөмкин.
Эремсек менән сырҙың ҡиммәте баһалап бөткөһөҙ. Эремсек — аҡһымға, ә сыр кальций тоҙҙарына бай. Әммә өлкәндәргә был аҙыҡтарҙың майһыҙырағын ашарға тәҡдим итәбеҙ. Диңгеҙ ризыҡтарындағы май холестеринды һәм ҡан тамырҙарындағы ойошҡаҡтарҙы кәметә.
Өлкәндәр һимереүҙең йөрәк-ҡан системаһының эшмәкәрлегенә һәм матдәләр алмашыныуға кире йоғонто яһауын да белергә тейеш. Шуға күрә күп калориялы, углеводҡа бай аҙыҡты сикләү файҙалы. Был тәмле-татлы ризыҡтарға, кондитер һәм икмәк-булка изделиеларына ҡағыла. Сей йәшелсә һәм еләк-емештең витамин, минераль матдәләр хазинаһы икәнен дә иҫтә тотоғоҙ.
Тоҙ ҡулланыуҙы сикләргә кәрәклеген дә онотмағыҙ (көнөнә 5-6 грамдан да артмаһын). Тоҙланған йәшелсәне лә самалап ашағыҙ, сөнки самаһыҙлыҡтың ҡан баҫымының күтәрелеүенә, шыйыҡлыҡтың организмда тупланыуына килтереүе бар. Ыҫланған аҙыҡ, бәшмәк, ҡуҙаҡлыларҙан әҙерләнгән блюдолар ауыр эшкәртелә, шуға күрә уларҙы самалап ашарға тәҡдим итәбеҙ.
Аҙыҡ тәмле, аппетитты ҡуҙғытырлыҡ булырға тейеш. Өлкәндәр йыш ҡына ашағыһы килмәүгә зарлана. Йәшел тәмләткестәр, һарымһаҡ, һуған, керән, йәшелсә һәм емеш һуттары күңелде аса, өҫтәүенә улар файҙалы матдәләргә бай. Йәшелсә һәм еләк-емеш С, Р витаминдарының, каротин һәм пектиндың бай сығанағы булып тора, бынан тыш, ашҡаҙан-эсәк эшмәкәрлеген яҡшырта, йөрәк-ҡан тамырҙары системаһына ыңғай тәьҫир итә.
Өлкәндәрҙең рационында аскорбин кислотаһы ла булырға тейеш. Уның сығанағы әлеге лә баяғы йәшелсә менән еләк-емештә. Тоҙланған кәбеҫтәнең һәр 100 грамында 20 миллиграмға тиклем С витамины бар. Организмды файҙалы аскорбин кислотаһына туйындырыу өсөн гөлйемеш ҡайнатмаһын, ҡара ҡарағаттың шәкәр ҡомо ҡушылған иҙмәһен ҡулланыу файҙалы. Элек-электән йод тоҙҙарының атеросклерозды иҫкәртеүҙә яҡшы сара булыуын белгәндәр, әммә күптәрҙә ул аллергия тыуҙыра. Диңгеҙ аҙыҡтарының, кальмар, креветка һәм диңгеҙ кәбеҫтәһенең файҙаһы баһалап бөткөһөҙ. Улар организмды йод тоҙҙарына туйындырыу менән бергә ҡан тамырҙарында ойошоу барлыҡҡа килеүенә лә ҡамасаулай, ҡандағы холестеринды кәметә, атеросклероздың үҫешен тотҡарлай.
Рациондың дөрөҫ төҙөлөүенән тыш, туҡланыу тәртибенең теүәл үтәлеүе лә мөһим. Артыҡ күп ашау, үтә ҡайнар йәки һыуыҡ аш, йоҡлар алдынан ныҡлы туйыныу бик зарарлы. Был тәңгәлдә билдәле мәҡәлде иҫкә төшөрөү урынлы: “Иртәнге ашты үҙең аша, төшкө ашты дуҫың менән бүлеш, киске ашты дошманыңа бир”. Кеше көндөҙ энергияһын киске менән сағыштырғанда күберәк сарыф итә, шуға күрә юғалтыуҙы аҙыҡ тулыландырырға тейеш. Төнгөлөккә ашау һимертә, аҙыҡ эшкәртеү ағзаларының эш ритмын боҙа.
Өлкән йәштә туҡланыуҙы кинәт үҙгәртергә ярамай. Аҙыҡ-түлектең күңел яратҡанын түгел, ә файҙалыһын ҡулланһағыҙ, сәләмәтлегегеҙҙе оҙағыраҡ һаҡларһығыҙ.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Дөрөҫ йәшәгеҙ

Дөрөҫ йәшәгеҙ 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Заман ҙур тиҙлек менән алға елгәндә, йылдарға йылдар өҫтәлгән һайын тормоштоң мәғәнәһе, дөрөҫ...

Тотош уҡырға 1 499

Ғалимдар һөйөндөрмәне

Ғалимдар һөйөндөрмәне 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Сит ил ғалимдары, атап әйткәндә, АҠШ, Испания һәм Норвегия тикшеренеүселәре рәсәйҙәрҙе тиҙ...

Тотош уҡырға 1 170

Прививкаһыҙ мәктәпкә лә, баҡсаға ла индермәйәсәктәр

Прививкаһыҙ мәктәпкә лә, баҡсаға ла индермәйәсәктәр 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Күптән түгел Италияла яңы закон ғәмәлгә инде. Ата-әсәләр балаларын киң таралған йоғошло сирҙәрҙән...

Тотош уҡырға 1 251

“Сихут” сире һайлап тормай...

“Сихут” сире һайлап тормай... 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Бер нәмәнән дә ҡурҡмаған таяҡса хаҡында....

Тотош уҡырға 1 253

“Ир менән ҡатын проблемаһы”н  еңеп сығырға мөмкин
"Сибай ҙа, уның халҡы ла оҡшаны"

"Сибай ҙа, уның халҡы ла оҡшаны" 22.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Тап шундай йылы һүҙҙәр, яҡты уйҙар менән ҡайтырға сыҡты Өфө табиптары. Бөгөн Сибайҙа сирлеләрҙе...

Тотош уҡырға 1 047

Заман менән бергә атлайҙар

Заман менән бергә атлайҙар 22.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

“Йөрәк һүҙе”, “Йөрәктән сыҡҡан йөрәккә етә”, “Бала – йөрәк ите”, “Миһырбанлыҡ – йөрәктән”... Кеше...

Тотош уҡырға 1 203

Яман шешкә ҡаршы "ҡоралланып"

Яман шешкә ҡаршы "ҡоралланып" 21.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Бөгөнгө “Сәләмәтлек сәғәте”ндә онкологик сирлеләрҙе дарыу препараттары менән тәьмин итеү мәсьәләһе...

Тотош уҡырға 1 049

Сирҙәрҙе башланғыс стадияһында уҡ асыҡлаясаҡ

Сирҙәрҙе башланғыс стадияһында уҡ асыҡлаясаҡ 16.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Учалы үҙәк дауаханаһында өлкәндәр өсөн УЗИ кабинетын йыһазландырыу эштәре бара....

Тотош уҡырға 1 039

Ҡәлғәгеҙ хәүефһеҙме?

Ҡәлғәгеҙ хәүефһеҙме? 15.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Таҙалыҡ – сәләмәтлек нигеҙе, тигән ҡанатлы һүҙҙәр хәҙерге заманда ла көнүҙәклеген юғалтмай....

Тотош уҡырға 1 375

Үҙеңдән дә оло табип юҡ

Үҙеңдән дә оло табип юҡ 15.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Һаулыҡтың һаҡлауға мохтаж икәнлеген хәтерҙә тотайыҡ....

Тотош уҡырға 1 414

Уйҙырмаларҙан ҡотолайыҡ

Уйҙырмаларҙан ҡотолайыҡ 15.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Һаулыҡ һаҡлау өлкәһендә лә төрлө уйҙырмалар етерлек. Шуларҙың бер нисәһенә күҙ һалайыҡ....

Тотош уҡырға 1 158