Көҙгө тәрбиәнең әһәмиәте ҙур16.10.2018
Уңыштар йыйып алынып, һалҡын көндәр ныҡлап башланғансы баҡсасылар өсөн айырым осор һанала. Яңы ағас, ҡыуаҡ үҫентеләре ултыртыла, баҡсалағы элекке ҡалдыҡтар йыйып алына. Шулай уҡ электән үҫкән ағастарға көҙгө тәрбиә башлана.

Алмағасҡа, грушаға көҙгө тәрбиә. Мул уңыш биргән ағастар хәлһеҙләнә, азот, фосфор, калий ашламаларына һәм башҡа микроэлементтарға мох­таж­лыҡ кисерә. Хәлһеҙләнгәс, ҡышҡы һалҡындарға ла бирешәләр. Шуға ла ундай ағастарҙы йыл әйләнәһенә ашлайҙар. Мәҫәлән, беҙҙең тупраҡ шарттарында йәш алмағас, груша төптәренә 8—10 килограмм серетмә йәки торф, 100—150 грамм суперфосфат, 30—50 грамм хлорлы калий индерелә, 5—6 йыллыҡ алмағас төбөнә суперфосфат — 200—300 грамм, калий тоҙо 800-100 грамм кәрәк булһа, 10—12 йыллыҡтарға был күләм икеләтә арттырыла. Унан һуң, тамырҙарға зыян килтермәй генә ағас төбө йомшартыла.

Беҙҙең һауа шарттарында ағас, ҡыуаҡтар август айында уҡ үҫешен туҡтата һәм ҡышҡа әҙерләнә башлай. Ләкин ҡайһы бер йылдарҙа — көҙ ямғырлы, йылы килгәндә — йәш алмағас үҫеүен дауам итә. Бындай үҫемлектәрҙең бөрөләре ҡышҡа әҙерләнмәгән була, шуға күрә ҡышҡы һалҡындарҙа улар йыш ҡына туңып һәләк була. Бындай осраҡта алма бирмәгән йәш үҫентеләрҙе азотлы ашлама менән ашлауҙан, һыу һибеүҙән тыйылыр кәрәк.

Дымлы тупраҡ, ғәҙәттә, тәрән туңмай, шуға күрә еләк-емеш ағастары һалҡын ҡышты еңел үткәрә. Шуның өсөн һалҡындар башланыр алдынан ағас төбөнә күп итеп һыу һибергә кәрәк. Тупраҡты эшкәрткәндән һуң, ағас төптәрен тиреҫ, торф йәки бысҡы вағы менән ҡаплайҙар.

Ҡарағат ҡыуаҡтарына тәрбиә. Ҡайһы бер баҡсасылар был саҡта ҡыуаҡтарҙы күтәреп бәйләп ҡуйыуҙы күҙаллай. Бәлки, был ысул ҡар күп ятҡан ерҙә үҙен аҡлайҙыр. Әммә улай итһәң, күп осраҡта ҡыуаҡ сыбыҡ­салары бөрөләре туңыуы мөмкин. Шуға күрә бөтә төр емеш ҡыуаҡтарын да ҡар аҫтында ҡалдырыуҙы хәстәрләргә кәрәк. Ә бына ҡарағат ҡыуаҡтарының ҡартайған, һынған, ауырыу ботаҡтары ҡырҡып алына, яндырыла. Ҡыуаҡ тирәһе йом­шартылғас, тиреҫ, торф менән ҡаплана.

Ҡурай еләгенә тәрбиә. Ҡарағат, ҡурай еләге бер урында 8-9 йыл үҫтерелә. Шуға оҙаҡ ултырғандарын тамыры менән йолҡоп ташларға, яңы еләк плантацияһы һалырға кәрәк. Ҡурай еләге — ике йыллыҡ үҫемлек. Беренсе йылына буйға үҫә, икенсе йылында уңыш бирә лә ҡорой. Тәү сиратта ҡороғандары киҫеп алынып яндырыла. Һуңынан бер квадрат метрға 6—8 килограмм серетмә, 40—50 грамм суперфосфат, 20—30 грамм калий ашламаһы, ә яҙын 30—40 грамм азот ашламаһы индерелә. Унан, тамырға зыян килтермәй генә йомшартыла. Барлыҡ эштәр бөткәс, бер-беренә ҡаршы ҡуйып, ергә эйеп бәйләргә кәрәк.

Ер еләгенә тәрбиә. Ҡайһы бер баҡсасы уңышын йыйып алғас та, япраҡтарын сабып алып яндыра. Ләкин һалҡындарҙа плантациялар туңыуы мөмкин. Ғәҙәттә, көҙгө һалҡындарҙа уҡ туңып юҡҡа сыға. Япраҡтары булғандары бирешеп бармай. Еләк тамыры тупраҡ ҡатламының өҫкө өлөшөнә таралып үҫә. Шуға күрә ул асыҡ ятҡан ерҙәрҙә 15 градус һалҡында ла туңа. Плантацияны 5—7 сантиметр ҡалынлыҡта серетмә, торф йәки бысҡы вағы менән ҡаплайҙар.


Вернуться назад