Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Уҡыған халыҡ отолмаҫ
Уҡыған халыҡ отолмаҫБашҡортостанда ете телдә сығып килгән меңдән артыҡ баҫма теркәлгән. Уларҙың күпселеге – дәүләт ҡарамағында. Баҫмалар башлыса республиканың ижтимағи-сәйәси, иҡтисади, мәҙәни һәм фәнни тормошон яҡтырта. Был баҫмаларҙың тәүге һандары күбеһенсә үткән быуаттың беренсе сирегендә (илдә сәйәси ҡоролош юлы боролош алыу нигеҙендә байтағы атама, йөкмәткеләрен бер нисә ҡабат үҙгәртергә мәжбүр була) һәм икенсе сирегенең һуңғы ун йыллығында донъя күрә. Әммә башҡорт матбуғатының килеп сығыу һәм үҫеш алыу юлы тарихы ХIХ быуатҡа ҡарай.

Ысынында башҡорт ваҡытлы матбуға­тының, халыҡ араһында мәғлүмәт таратыу ысулының яралыуы билдәләп кителгән ваҡыттан күпкә алғараҡ тура килә, сөнки әле күп быуаттар элек халыҡ йыйындарҙа осрашып, сәсәндәр әйтешен тыңлап, мәғлүмәт алыша. Артабан Ислам дине киң таралғас, яҙма формала мәғлүмәт алышыу ҙа үҫешә. Шулай ҙа Башҡорт­останда ваҡытлы матбуғаттың төплө үҫеш алыуы ХIХ быуатта ғына башлана. Билдәле булыуынса, быға йәмғиәттең иҡтисади хәле яҡшырыу менән аң-белеме киң үҫеш алыу (мәҙрәсә-мәктәптәр, китапханалар, мәҙәни усаҡтар асылыу) сәбәпсе була.
Тәүге губерна типографияһы 1801 йылда булдырыла. Ә 20-се йылдарҙа иһә рәсми губерна хәбәрҙәре (яңылыҡтары, мәғлүмәттәре) “Оренбургские губернские новости” тигән дөйөм исем менән баҫыла башлай. 1826 йылда эшен яңы ғына булдырылған икенсе типография ла то­ҡандырып ебәрә. Бында ғәрәп графикаһы ҡулланыла.
1838 йылдың 1 ғинуарында Өфө типографияһында төбәктә “Оренбургские губернские ведомости” исемле тәүге гәзит донъя күрә. Ошо көндән алып башҡорт матбуғаты үҫеш юлы ала, тип әйтергә мөмкин. Артабан яңы баҫмалар барлыҡҡа килә, төрлө көнүҙәк темалар яҡтыртыла.
...Осраҡлы яҙмайым был һүҙҙәрҙе. Башҡорт ваҡытлы матбуғаты тарихына күҙ һалһаң, бормалы юлдар аша үҫешкәненә шаһит булаһың. Уның һынауҙар аша үтеүенә, әлбиттә, йәмғиәт ҡоролошоноң, иҡтисади хәлдең йоғонтоһо ҙур була. Әммә туҡтап ҡалмай, үҫешә бит гәзиттәр.
Бөгөн нисек һуң? Йәмғиәткә интернет кәрәк, аҡса юҡ, тип баралар. Шуға быуаттар буйы һынмай килгән баҫмаларҙың бер нисә йылда бөлөүе ихтимал. Атап әйткәндә, ете йылдан ете төрлө баҫманың нисәүһе ҡалыр икән? Шул уҡ ваҡытта, кинәнеп Интернеттан мәғлүмәт туплағанда, ошо гәзит-журналдарҙың (мәғлүмәт алыр өсөн генә түгел) һаҡлап ҡалырға кәрәклеген аңларға ваҡыт – рух тибеҙ, тел тип көйөнәбеҙ, мәҙәниәт, әҙәбиәт, инде, ғөмүмән, милләт булараҡ йәшәйеш ошо гәзит-журналдарға бәйле түгелме ни?! Милли баҫмалар – милләттең мәҙә­ниле лә, телле лә, рухлы ла икәнлегенең бер күрһәткесе ул, глобалләштереү ҡоторғанда таяныр көсө. Уйлап ҡарайыҡ әле, цивилизацияға милләт вәкилен еңеүе еңелерәкме, әллә милләте юҡ, тип нарыҡланғанынмы?..
Хөрмәтле гәзит уҡыусылар, киләһе ярты йыллыҡҡа гәзиткә яҙылыу мөмкинлеген дә дөрөҫ һәм йылдам файҙаланырға кәрәк. Әгәр милләт булараҡ һаҡланып ҡалайыҡ тиһәк, һәр күренеш өсөн көрәшергә, уны һаҡларға һәм ҡурсаларға бурыслыбыҙ.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Рухиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 2 535

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Рухиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 353

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Рухиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 433

Шәхестәре данлай төйәкте

Шәхестәре данлай төйәкте 30.03.2019 // Рухиәт

Башҡортостандың 100 йыллығы уңайынан Ейәнсура районы үҙәге Иҫәнғолда күркәм байрам тантаналары...

Тотош уҡырға 2 228

Санкт-Петербургта – башҡорт ҡоролтайы

Санкт-Петербургта – башҡорт ҡоролтайы 30.03.2019 // Рухиәт

V Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайына республикабыҙҙың ҡала-райондарында, милләттәштәребеҙ күпләп...

Тотош уҡырға 2 224

Байғусҡар музейында – тәүге ҡунаҡтар

Байғусҡар музейында – тәүге ҡунаҡтар 27.03.2019 // Рухиәт

Хәйбулла районының Байғусҡар мәҙәниәт йорто янында музей асылды. Уны экспонаттар менән...

Тотош уҡырға 1 332

Дәүләкәндәр ҡорға йыйылды

Дәүләкәндәр ҡорға йыйылды 27.03.2019 // Рухиәт

Бөгөн Дәүләкән ҡалаһында район башҡорттары ҡоролтайы ултырышы үтте....

Тотош уҡырға 1 143

Беҙ үҙебеҙҙекеләрҙе ташламайбыҙ!

Беҙ үҙебеҙҙекеләрҙе ташламайбыҙ! 23.03.2019 // Рухиәт

Республика Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров юбилей тантанаһында тел һәм...

Тотош уҡырға 1 245

Дуҫлыҡ тамырҙарыбыҙ тәрәндә

Дуҫлыҡ тамырҙарыбыҙ тәрәндә 23.03.2019 // Рухиәт

Республикабыҙҙың оло байрамына тѳрлѳ милләт вәкилдәре килде. Уларҙың һәр ҡайһыһы Башҡортостанға,...

Тотош уҡырға 1 122

Хәлең нисек, Хәйбулла башҡорто?

Хәлең нисек, Хәйбулла башҡорто? 23.03.2019 // Рухиәт

Республиканың 100 йыллығын билдәләү уңайынан Аҡъяр мәҙәниәт йортонда Хәйбулла районы башҡорттары...

Тотош уҡырға 1 125

Вәкәләтле илселәр

Вәкәләтле илселәр 22.03.2019 // Рухиәт

Бына нисәмә йыл инде “Китап” нәшриәте уҡыусыларын һөйөндөрөп, халыҡҡа рухи аҙыҡ өләшә....

Тотош уҡырға 1 228

Тарих ни һөйләй?

Тарих ни һөйләй? 20.03.2019 // Рухиәт

Иле бар халыҡ кәм булмаҫ....

Тотош уҡырға 1 244