Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ҡасаҡтан булмай ҡасып
Европала миграция мәсьәләһен көйләй белмәүҙәре, Бөйөк Британияла Лейборис­тар партияһы лидеры итеп Джереми Корбиндың һайланыуы, Тажикстанда хәүефһеҙлек саммиты башланыуы иғтибар үҙәгендә булды.


Европа халҡының төп бәләһе

Европа илдәре ҙур хәүеф аҫтында ҡалды: Төньяҡ Африка һәм Яҡын Көнсығыш илдәрендә барған һуғыш һөҙөмтәһендә меңәрләгән кеше яҡшы тормош эҙләп шул ҡитғаға ағыла. Ҡасаҡтар Урта диңгеҙ аша төрлө илдәргә килә һәм һуңынан башлыса Германия, Франция, Бөйөк Британия кеүектәрҙә төпләнә, сөнки тап уларҙа ҡасаҡтарға юғарыраҡ күләмдә пособие түләү ҡаралған. Тик был илдәрҙең дә мөмкинлеге сикле.
Билдәле булыуынса, 1985 йылда уҡ Шенген килешеүе буйынса Европа илдәре үҙ-ара дәүләт сиктәрен асыу хаҡында белдергәйне. Йәғни бер илгә килеп ингән ҡасаҡ икенсеһенә лә иркен үтә ала. Шуға ла Европа союзы етәкселеге мигранттар башта ҡайһы илгә мөрәжәғәт иткән булһа, шул илдә ҡалырға тейеш тигән талапты ҡуя.
Бындай сикләүҙәр генә ҡасаҡтар ағымын туҡтата алмай. Шул сәбәпле үткән аҙнала Германия көньяҡтан үҙ дәүләт сиктәрен ҡасаҡтар өсөн ваҡытлыса япты. Был хаҡта илдең эске эштәр министры Томас де Мозьер белдерҙе. Канцлер Ангела Меркелдең һүҙҙәренсә, Германия өс-дүрт йыл һуҙымында ярты миллионға тиклем мигрантты үҙенә һыйындыра ала, тик ҡасаҡтарҙың һаны бер йыл эсендә генә 300 меңдән ашҡан. Шуға ла Германия әлегә уларҙың ағымын көйләү өсөн сик буйын (Австрия яғынан) ябып торорға мәжбүр. Был өлгөгә Европаның башҡа илдәре лә эйәрмәксе, сөнки миграция мәсьәләһе уларҙың да зитына ныҡлы тейә. Эшһеҙлек кимәле юғары булған Франция өсөн ҡасаҡтар ысын мәғәнәһендә баш бәләһенә әүерелә бара. Донъялағы иҡтисади көрсөк арҡаһында башҡа илдәрҙә лә хәл шундайыраҡ. Мигранттарҙың, арзан эшсе көскә әүерелеп, урындағы халыҡтың “икмәген тартып алыуы” ихтимал.
Ә бына Германия канцлеры Ангела Меркель мигранттарҙы ил иҡтисадына ниндәйҙер кимәлдә инвестиция йәлеп итеүсе тип ҡарай. Шул уҡ ваҡытта немец халҡына эшһеҙлек янамаясаҡ, тип тә белдерә. Эйе, Германия иҡтисадының мөмкинлектәре киң. Ә бит Европа дәүләттәренең барыһының да иҡтисады улай көслө түгел. Унан килеп, ҡасаҡтар мәсьәләһе бер иҡтисадҡа ғына ла ҡағылмай бит әле. Күскенселәр үҙҙәре менән бергә яңы ғөрөф-ғәҙәт, дин, мәҙәниәт тә алып килә һәм уларҙың ҡылыҡтары урындағы халыҡҡа оҡшап етмәүе лә бар. “Ислам дәүләте” боевиктарының да ҡасаҡтар менән бергә Европа илдәренә үтеп инеүе мөмкин. Был инде – үҙе үк ҙур хәүеф. Бына шулай, Төньяҡ Африка һәм Яҡын Көнсығыш илдәрендә АҠШ башлап ебәргән һуғыштар Европаның төп бәләһенә әүерелә бара.

Лейбористар “һул”ға тарта


Бөйөк Британияла Лейбористар партияһы лидеры итеп билдәле социалист Джереми Корбин һайланған. Был кеше ошоғаса марксизм тәғлимәттәрен алға һөрөүсе булараҡ билдәле ине, шуға ла уға власть вәкилдәре әллә ни әһәмиәт биреп еткермәне шикелле. Әле килеп Корбиндың Лейбористар партияһы етәксеһе итеп һайланыуы етәкселекте һағайтмай ҡалманы. Илдең премьер-министры, консерватор Дэвид Кэмерон уны “илде тарҡатыуға илткән кеше” тип атап та өлгөрҙө. Шул уҡ ваҡытта Корбинды партия етәксеһе итеп һайланыуы менән ҡотлаусылар ҙа булманы түгел. Тәүгеләрҙән булып Грецияның “Сириза” партияһы тәбрикләү телеграммаһы ебәрһә, аҙаҡ Аргентина президенты Кристина Фернандес де Киршнер ҙа ҡотлаған.
Джереми Корбиндың Лейбористар партияһы лидеры итеп һайланыуы илебеҙ өсөн дә бик ҡулай, сөнки ул быға тиклем Бөйөк Британияның НАТО ағзаһы булыуына ҡаршы сығыш яһап килде, шул уҡ ваҡытта Рәсәй менән мөнәсәбәттәрҙе көйләү кәрәклеген белдерҙе. Украинала Майҙан сыуалыштары булып уҙғандан һуң был илгә ярҙамды туҡтатыу мәсьәләһен дә ул башлап күтәрҙе. Әгәр ҙә власҡа килә ҡалһа, байҙарға һалымды арттырасағын, ярлылар мәнфәғәтен ҡайғыртасағын да әйтә килә.
Билдәле булыуынса, Бөйөк Британия парламентына сираттағы һайлау 2020 йылда уҙасаҡ. Шуға тиклем мәрәй туплап, халыҡ араһында абруй яулай алһа, кем белә, бәлки, Корбин илдең премьер-министры ла булып китер. Әлегә иһә Бөйөк Британияла Рәсәйҙең бер фекерҙәше барлыҡҡа килеүе лә – ҙур һөйөнөс.

Хәүефһеҙлек – алғы планда

14 сентябрҙә Дүшәнбе ҡалаһында ОДКБ илдәренең саммиты башланды. Коллектив хәүефһеҙлек килешеүе ойошмаһына Рәсәй, Әрмәнстан, Белоруссия, Ҡаҙағстан, Ҡырғыҙстан, Тажикстан инә. Был хәрби блоктың генераль секретары итеп 2003 йылда уҡ Николай Бардюжа һайланған ине, һәм ул әле лә ошо вазифала. Николай Бардюжа заманында Президент хакимиәтендә лә, Хәүефһеҙлек советында ла етәксе булып эшләне.
ОДКБ-ла 2003 йылдан бирле бер етәксе ултыра, тинек. Ә ошо арауыҡта НАТО-ла дүрт етәксе алышынды. Әлбиттә, ОДКБ НАТО-ға ҡаршы ойошторолған блок түгел, шул уҡ ваҡытта быны инҡар итеп тә булмай.
Саммитта бик етди мәсьәләләр ҡарала. Иң мөһиме – Урта Азия илдәренә “Ислам дәүләте” боевиктарының үтеп инеү хәүефе арта. Бигерәк тә Тажикстан-Афғанстан сиге тыныс түгел. Етмәһә, быйыл 4 сентябрҙә Тажикстандың элекке оборона министры урынбаҫары генерал-майор Әбделхәлим Назарзода, ҡораллы төркөм ойоштороп, башта район эске эштәр бүлегенә, һуңынан хәрби ҡорал келәтенә һөжүм иткәйне. Һуңынан ул Рамит тарлауығына ҡасты. Илдең барлыҡ көс структуралары ошо енәйәтсе төркөмдө эҙәрлекләй. Бандиттарҙың бер өлөшө юҡ ителһә лә, ҡасып ҡотолғандары бар. ОДКБ илдәре етәкселәре, шул иҫәптән Владимир Путин ҡатнашҡан саммитта, хәүефһеҙлек мәсьәләләренән тыш, Сүриәләге, Украиналағы хәлдәр ҙә тикшерелер тип көтөлә.







Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Китте... Икмәк, ит етештереүҙе хәстәрләп китте

Китте... Икмәк, ит етештереүҙе хәстәрләп китте 29.03.2019 // Сәйәсәт

Бөгөн Көйөргәҙе район Советы депутаттары хакимиәт башлығы Әхәт Ҡотләхмәтовтың отставкаһын ҡабул...

Тотош уҡырға 1 271

Медведевтан ярҙам көтәбеҙ

Медведевтан ярҙам көтәбеҙ 29.03.2019 // Сәйәсәт

Башҡортостан парламенты депутаттары социаль туҡланыу, айырыуса мәктәптәрҙә, балалар баҡсаларында...

Тотош уҡырға 1 235

Дәүләт-хоҡуҡ идаралығын кем етәкләй?

Дәүләт-хоҡуҡ идаралығын кем етәкләй? 28.03.2019 // Сәйәсәт

Башҡортостан Республикаһы Башлығының Дәүләт-хоҡуҡ идаралығы начальнигы итеп Азат Ғәлин...

Тотош уҡырға 1 303

Идаралыҡта – яңы етәксе

Идаралыҡта – яңы етәксе 28.03.2019 // Сәйәсәт

Искәндәр Әхмәтвәлиев Башҡортостан Башлығының Муниципаль берәмектәр менән эш итеү идаралығы...

Тотош уҡырға 1 321

Яңы вәкил тәғәйенләнде

Яңы вәкил тәғәйенләнде 28.03.2019 // Сәйәсәт

Башҡортостан Республикаһы Башлығының Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтайҙағы тулы хоҡуҡлы вәкиле итеп...

Тотош уҡырға 1 230

Хәйҙәр Вәлиев китте

Хәйҙәр Вәлиев китте 28.03.2019 // Сәйәсәт

Бөгөн Башҡортостандың Үҙәк һайлау комиссияһы рәйесе Хәйҙәр Вәлиев ваҡытынан алда вазифаһын бушатты....

Тотош уҡырға 1 310

Килешеү төҙөлдө

Килешеү төҙөлдө 28.03.2019 // Сәйәсәт

Бешкәктә Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте менән Ҡырғыҙ Республикаһы Хөкүмәте араһында...

Тотош уҡырға 1 219

Хәбиров, Байғусҡаров, Беляев... тағы кемдәр?

Хәбиров, Байғусҡаров, Беляев... тағы кемдәр? 27.03.2019 // Сәйәсәт

Бөгөн Башҡортостанда “Берҙәм Рәсәй” партияһынан республика Башлығы вазифаһына кандидатуралар тәҡдим...

Тотош уҡырға 1 238

Йөҙ меңенсе кем?

Йөҙ меңенсе кем? 27.03.2019 // Сәйәсәт

Учалы ҡалаһы “Таусы” хоккей клубының спорт директоры Айрат Нурғәлиевкә “Берҙәм Рәсәй”ҙең...

Тотош уҡырға 1 299

Киров районы 100 йыллыҡты билдәләне

Киров районы 100 йыллыҡты билдәләне 25.03.2019 // Сәйәсәт

Республикабыҙҙың 100 йыллыҡ юбилейы айҡанлы Башҡортостанда байрам саралары дауам итә....

Тотош уҡырға 1 213

“Берҙәм Рәсәй”ҙәр кандидат тәҡдим итә

“Берҙәм Рәсәй”ҙәр кандидат тәҡдим итә 25.03.2019 // Сәйәсәт

27 мартта “Берҙәм Рәсәй” партияһы Башҡортостан Республикаһы Башлығы вазифаһына кандидатура тәҡдим...

Тотош уҡырға 1 097

Республикабыҙ 278 Советтар Союзы Геройын үҫтергән

Республикабыҙ 278 Советтар Союзы Геройын үҫтергән 23.03.2019 // Сәйәсәт

Байрам уңайынан тантаналы йыйылыштағы сығышында Башҡортостан етәксеһе Радий Хәбиров бер быуатлыҡ...

Тотош уҡырға 1 188