Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Мутлашыу ауына эләкмәгеҙ
Мутлашыу ауына эләкмәгеҙМутлашыу – бөгөнгө көндә иң таралған милек енәйәттәренең береһе. Кеҫә телефонына “Яҡынығыҙ аварияға осраны, тиҙ арала аҡса кәрәк” тип шылтыратыу йәки пенсионерҙарға “собес”тан килеп иҫке аҡса купюраларын яңыға алмаштырыу осраҡтары — бындай енәйәт схемалары инде һәр кемгә билдәле. Әммә еңел табыш эҙләүселәр бер урында тапанмай, алдашыуҙың яңы ысулдарын эҙләп таба. Мәкерле уйҙарын тормошҡа ашырыу өсөн улар заман технологиялары – интернет, социаль селтәрҙәрҙе лә ҡуллана.

Замана бурҙарына кешенең банк картаһынан аҡса урлау бер ни тормай. Енәйәтселәр картаның реквизиттарын, кешенең исем-шәрифен һәм ПИН-кодты белһә, аҡсаға юл асыла.
Күптән түгел Белорет ҡалаһында шундай хәл теркәлә. 34 йәшлек ҡатын үҙенең кредит картаһынан байтаҡ аҡсаның юҡҡа сығыуын белеп ҡала. Ваҡиға урынына оператив-тәфтиш төркөмө йүнәлә. Видеояҙмаларҙы ентекләп ҡарағас, бер йәш ҡатындың ошо картаны йыш ҡулланыуы асыҡлана. Ул зыян күреүсенең 32 йәшлек танышы булып сыға.
Эш былай була. Ҡатын танышынан кер йыуыу машинаһының ҡулланма яҙыуын алып тора. Уның эсендә пин-код менән банк картаһын таба. Күп тә үтмәй, ғәйепләнеүсе аҡсаны иҫәптән алып, үҙенә автомобиль һатып ала.
Магазинда, кафела, башҡа урындарҙа картағыҙҙы күҙ уңынан ысҡындырмаҫҡа тырышығыҙ. Әгәр түләү бойомға ашырылманы, ПИН-кодты тағы бер тапҡыр индерегеҙ тип һораһалар, ике тапҡыр аҡса күсереүегеҙ ихтимал. Түләүҙәр тураһында смс-хәбәр алыу функцияһы менән ҡулланығыҙ. Әгәр ниндәй ҙә булһа тотҡарлыҡ тыуһа, түләү үтмәһә, был хаҡта яҙма дәлил һорағыҙ.
Банкоматта ла аҡсаны юғалтырға мөмкин. Мутлашыусылар уларға скиммер тип аталған махсус ҡорамал урынлаштыра, ул картаның магнит таҫмаһындағы мәғлүмәтте күсереп ала. Банкоматҡа йәшерен камера йәки өҫтәмә клавиатура ҡуйып, ПИН-кодты белеүҙәре лә ихтимал. Ялған клавиатураны ысынының өҫтөнә урынлаштыралар, ә банкомат ғәҙәттәгесә эшләй. Кеше хаҡында мәғлүмәткә эйә булып, уның картаһының күсермәһен эшләтеп алғандар ҙа бар. Банкомат менән эш иткәндә хәүефһеҙлек саралары хаҡында онотмағыҙ: сит ҡорамалдар күҙгә ташланмаймы, клавиатура шик тыуҙырмаймы? ПИН-кодығыҙҙы йыйған ваҡытта ниндәй һандарға баҫыуығыҙҙы мотлаҡ буш ҡулығыҙ менән ҡаплағыҙ.
Банк картаһы тураһында мәғлүмәттәрҙе белеүҙең башҡа алымдары ла таралған. Берәй әйбер һатыуығыҙ хаҡында иғлан бирһәгеҙ, шунда күрһәтелгән телефонға шылтыраталар йәки приз отоуығыҙ хаҡында хәбәр итәләр. Кеше менән һөйләшеп, уны төрлөсә әүрәтеп, банк картаһына ҡағылышлы мәғлүмәткә эйә булалар йәки мутлыҡ ҡорбаны, үҙе банкоматҡа барып, тегеләр әйткән иҫәпкә аҡса күсерә.
Мәҫәлән, Учалы районы кешеһе “Авито” сайты аша үҙенә автомобиль һатып алырға була. Задатка итеп үҙенең банк картаһынан енәйәтселәргә 10 мең һум аҡса күсерә. Ә икенсе берәү сит ил автомобиле хужаһы булыу маҡсатында 50 меңен күсереп, ярыҡ ялғаш эргәһендә ҡала.
Йыш ҡына йыйған аҡсаһын арттырырға теләгән граждандар төрлө финанс ҡапҡандарына ла эләгеп ҡуя. Улар кешене өгөтләй, ҡыҙыҡтыра белә, банк һаҡламынан күпкә юғарыраҡ процент вәғәҙә итә. Һаҡ булығыҙ: был компания сираттағы финанс пирамидаһы булып ҡуйыуы ихтимал. Мәкер ҡороусылар йылдам эшләй: бик әүҙем реклама алып бара, мөғжизәгә ышаныусыларҙан мөмкин тиклем күберәк аҡса туплай һәм, күп тә үтмәй, алданған пайсыларҙан йыйылған сумма менән юҡҡа сыға.
Ғәҙәттә, улар яңғырауыҡлы, үҙенә йәлеп итеп торған атамалар һайлай: IT-компания, интернет-компания, инновациялы проект... Акция һәм облигациялар тәҡдим итәләр, йыйылған аҡсаны ҙур килем килтерәсәк төҙөлөшкә, алтын табыу сәнәғәтенә, юғары һөҙөмтәле производствоға йүнәлтергә вәғәҙәләйҙәр, бәғзе берәүҙәре хатта, кредиттарығыҙҙы тулыһынса ҡаплайбыҙ, тип тә ебәрә.
Бынан бер нисә йыл элек “Древпром” тип аталған ойошма тураһында күп һөйләнелде. Билдәле процентҡа кредиттар буйынса бурыстарығыҙҙы ҡаплайбыҙ, тип ул әллә күпме халыҡты алданы. Рәсәй буйынса “Древпром” ҡармағына һигеҙ меңдән ашыу кеше эләгеп, 566 миллион аҡсаһын юғалтҡан, тип иҫәпләнә. Ойошма эшмәкәрлеге хоҡуҡ һаҡлау органдары тарафынан туҡтатылды.
Былтыр мутлашыусылар “Древпром онлайн” исеме менән йәнә пәйҙә булды. Элекке клиенттарын, смс-хәбәрҙәр аша бурыстарын ҡаплаясаҡтарын вәғәҙә итеп, ышандырырға тырыштылар. Шулай уҡ брустан йорттар төҙөүҙә инвестор булырға өгөтләнеләр. Бының өсөн, йәнәһе, сайтта теркәлеп, аҡса күсереү ҙә етә.
Ҡапҡанға эләкмәҫ өсөн, иң тәүҙә бындай ойошмаларҙың әлеге эшмәкәрлеге менән шөғөлләнеүгә лицензияһы йәки дәүләт реес­трында теркәлеүе менән ҡыҙыҡһынығыҙ. Килешеү өлгөһө менән танышығыҙ, бойон­дороҡһоҙ финанс йәки юридик консультацияға мөрәжәғәт итегеҙ. Әгәр финанс пирамидаһы ҡорбаны булһағыҙ, ойоштороусыларҙы енәйәт яуаплылығына тарттырырға мөмкин.
Һуңғы йылдарҙа кеше хаҡына байырға теләгән мутлашыусылар бигерәк күбәйеп китте. Уяу булайыҡ, хәләл аҡсабыҙҙың бәрәкәтен күрәйек, яҡындарыбыҙҙы, ололарҙы мутлашыу ауынан аралайыҡ.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 008

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 367

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 3 916

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 811

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 173

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 390

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 932

Йоҡларға ҡурҡам...

Йоҡларға ҡурҡам... 30.03.2019 // Йәмғиәт

Баҡыйлыҡҡа күскәненә тиҫтә йылға яҡын ваҡыт уҙһа ла, әсәйем һуңғы арала төшөмә йыш инә башланы....

Тотош уҡырға 3 504

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була?

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Ҡул эштәре менән булыу, аш-һыу бешереү, бейеү, һүрәт төшөрөү, спорт уйындары... Ә һеҙҙең ғаиләнең...

Тотош уҡырға 1 892

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә 29.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостандың 100 йыллығына арналған саралар дауам итә. Бөгөн, мәҫәлән, Хәйбулла районы үҙәге...

Тотош уҡырға 1 912

Сарыҡ нисек тегелә?

Сарыҡ нисек тегелә? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы тарих һәм тыуған яҡты өйрәнеү музейында башҡорттоң традицион аяҡ кейеме – сарыҡ тегеү буйынса...

Тотош уҡырға 2 072

15 апрелдә башлана

15 апрелдә башлана 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы районы хакимиәтендә подъездарҙы төҙөкләндереү буйынса республика программаһының тормошҡа...

Тотош уҡырға 1 840