Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Теге яҡҡамы, был яҡҡамы?
Теге яҡҡамы, был яҡҡамы?Юғары уҡыу йорттары сығарылыш класс уҡыусыларына йыл дауамында “ҡармаҡ һала”: иғтибарҙы үҙҙәренә йәлеп итеү өсөн төрлө саралар ҡуллана. “Асыҡ ишектәр көнө”, осрашыуҙар, алдан Берҙәм дәүләт имтиханы тапшыртып ҡарау, уҡытыусылар менән тығыҙ бәйләнеш булдырыу... Был власть тарафынан да хуплана: төрлө кимәлдәге мәғариф учреждение-лары ныҡлы хеҙмәттәшлек итергә, уртаҡ маҡсатта эшләргә тейеш. Ошо йәһәттән дәүләт ҡарамағындағы һәм дәүләткә ҡарамаған уҡыу йорттары араһында айырма бармы? Уҡыусыға уларҙың ҡайһыһын һайлау отошло? Күптәр уйлауынса, дәүләткә ҡарамаған уҡыу йортона барһа, һемәйеп ҡалмаҫмы? Был аҡса туҙҙырыу ғына булмаҫмы?
– Дәүләт ҡарамағындағы юғары уҡыу йортона инә алмағас, ҡыҙым шәхси хеҙмәт күрһәткәненә барырға мәжбүр булғайны, – тип һөйләгәйне бер танышыбыҙ. – Ныҡ шикләндек. “Яңылышманыҡмы? Нисек уҡып сығыр, сифатлы белем бирерҙәр­ме?” тип көн дә тиерлек борсолдоҡ. Ләкин, ҡыуанысҡа күрә, ҡыҙым өмөттәрҙе аҡланы, әлеге юғары уҡыу йортон шул ҡәҙәр яратты. Диплом алып сығып, һәйбәт урында эшләп йөрөй. Ошо хәл мине яңыса уйларға мәжбүр итте. Дәүләткә ҡарамаған юғары уҡыу йорттарына ни өсөн тейешле кимәлдә иғтибар ителмәй икән? Уларҙың маҡсаты бит аҡса табыуға ғына ҡайтып ҡалмай. Әгәр хеҙмәт сифатын сағыштырһаң, бәғзеләре дәүләт учреждениеларына ҡарағанда ла уңышлыраҡ эшләй...
Күрһәткестәргә күҙ һалғанда, дәүләткә ҡарамаған юғары уҡыу йорттары донъя мәғарифының алдынғы сафын билдәләй. Беҙҙең илдә иһә әлегә ундайҙарҙың мөмкинлектәре баһалап еткерелмәгәндәй. Миҫал өсөн, Рәсәй – шәхси юғары уҡыу йорттарына финанс ярҙамы күрһәтмәгән, һалым буйынса ташлама яһамаған берҙән-бер ил. Тимәк, был учреждениелар дөйөм мәнфәғәт өсөн эшләмәй кеүек килеп сыға түгелме? Әлбиттә, муниципаль һәм дәүләт белем биреү ойошмаларынан да һалым алына, әммә сығым ойоштороу­сы, йәғни дәүләттең үҙе тарафынан бүленгән субсидия иҫәбенән ҡаплана. Өҫтәүенә, һалым ҡануниәтенә ярашлы, шәхси юғары уҡыу йорттары интеллектуаль эшмәкәрлегенән 10 проценттан ашыу табыш алыу мөмкинлегенә эйә түгел. Мәҫәлән, Рәсәйҙәге дәүләткә ҡарамаған ҡайһы бер мәғариф учреждениелары, төрлө заманса ҡорамалдар, наноприборҙар етештереп, улар менән донъяның тиҫтәләгән илен даими тәьмин итә. Ә белем усағы алған ошо табыштың ун процентҡа тиклеменә генә дәғүә итә ала.
Мәғлүм булыуынса, һуңғы йылдарҙа юғары уҡыу йорттарының эшмәкәрлегенә мониторинг үткәрелә. Һынауҙан дәүләткә ҡарамағандары ла ситтә ҡалмай. Уларҙың етәкселәре белдереүенсә, баһалау крите­рийҙары исемлегенә “ғилми эшмәкәрлек­тән табыш алыу” тигән пунктты ла индерергә кәрәк. Шулай иткәндә, хеҙмәт һөҙөмтәһе күренәсәк, дәүләт ойошмаларынан айырма бармы-юҡмы икәнлеге асыҡланасаҡ.
Ғөмүмән, тәү сиратта шәхси учреж­дениеларҙың ни теләгәнен аңларға кәрәк. Улар фәҡәт аҡса эшләргә теләйме, әллә конкурентлыҡҡа һәләтле белем биреү ойошторорға ынтыламы? Маҡсаттың икенсеһе дөрөҫләнә икән, һис шикһеҙ, шәхси юғары уҡыу йортон үҫтереүгә булышлыҡ итеү мөһим. Был йәһәттән ил Президенты Владимир Путин Федераль Йыйылышҡа Мөрәжәғәтнамәһендә: “Дәүләткә ҡарамаған секторҙың хоҡуҡтарын ҡыҫыуҙы туҡтатырға кәрәк. Бүленеүҙе бөтөрөү мөһим”, – тип белдергәйне. Рәсәй етәксеһе шулай уҡ коммерцияға ҡарамаған ойошмаларға дәүләт тарафынан артабан да ярҙам күрһәтеләсәген, уларҙа Ватан алдындағы бурысын тойған кешеләр тупланғанын билдәләне. “Был граждандарҙың ни ҡәҙәр әүҙем, эшлекле икәнлеген күрәбеҙ, – тине Владимир Путин. – Киҫкен мәсьәләләрҙе күтәреп кенә ҡалмайҙар, ә уларҙы хәл итеүҙә туранан-тура ҡатнашалар. Тимәк, улар – илдең гражданлыҡ ҡеүәте”.
Илебеҙгә ғилми асыштар, яңы технологиялар, заманса фекерләгән белгестәр кәрәк. Улар – иҡтисади үҫештең төп нигеҙе. Тимәк, конкурентлыҡҡа һәләтле икән, дәүләткә ҡарамаған юғары уҡыу йорттары һәр яҡлап ҡеүәтләнергә тейеш.
Бөгөн бөтөн донъяла мәғариф экспорт тармаҡ булараҡ үҫеш ала. Был йәһәттән иң алда Австралия бара. Асыҡланыуынса, унда дәүләткә ҡараған юғары уҡыу йорттарын ғына финанслаған ваҡытта эш ырамаған. Һөҙөмтәлә бюджет ярҙамын алыуҙы конкурс нигеҙенә күсергәндәр. Аҡсаға дәғүә итеү мөмкинлеге дәүләткә ҡарамаған белем учреждениеларына ла бирелгән. Шулай итеп, хәлде тамырынан үҙгәртеүгә өлгәшкәндәр. Хәҙер Австралия, белем биреү хеҙмәттәрен үҫтереү буйынса алдынғылар рәтен биләп, был тармаҡтан иҡтисади табыш ала.
Ҡытайҙы ла миҫал итеп килтерәйек. Мәғлүм булыуынса, ул шәхси юғары уҡыу йорттарын булдырыу эшенә Рәсәйҙән һуңыраҡ тотонғайны. Делегациялары беҙҙең мәғариф учреждениеларының тәжрибәһен дә өйрәнеп йөрөнө. Хәҙер иһә нисек? Аныҡ маҡсат ҡуйып, дәүләткә ҡарамаған белем биреү секторында тулы тәртип булдырып, алдынғылар рәтендә баралар. Үҫеш нигеҙе – мәғариф тармағын конкурентлыҡҡа һәләтле итеп ҡороуҙа.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 008

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 368

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 3 916

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 811

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 175

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 390

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 932

Йоҡларға ҡурҡам...

Йоҡларға ҡурҡам... 30.03.2019 // Йәмғиәт

Баҡыйлыҡҡа күскәненә тиҫтә йылға яҡын ваҡыт уҙһа ла, әсәйем һуңғы арала төшөмә йыш инә башланы....

Тотош уҡырға 3 504

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була?

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Ҡул эштәре менән булыу, аш-һыу бешереү, бейеү, һүрәт төшөрөү, спорт уйындары... Ә һеҙҙең ғаиләнең...

Тотош уҡырға 1 893

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә 29.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостандың 100 йыллығына арналған саралар дауам итә. Бөгөн, мәҫәлән, Хәйбулла районы үҙәге...

Тотош уҡырға 1 912

Сарыҡ нисек тегелә?

Сарыҡ нисек тегелә? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы тарих һәм тыуған яҡты өйрәнеү музейында башҡорттоң традицион аяҡ кейеме – сарыҡ тегеү буйынса...

Тотош уҡырға 2 072

15 апрелдә башлана

15 апрелдә башлана 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы районы хакимиәтендә подъездарҙы төҙөкләндереү буйынса республика программаһының тормошҡа...

Тотош уҡырға 1 840