Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Саҡырылмаған ҡунаҡтар йәки “Импортный” хеҙмәт көсө
Саҡырылмаған ҡунаҡтар йәки   “Импортный” хеҙмәт көсө — Ни өсөн беҙҙә мигранттар күп?
— Эш бар.
— Улайһа, ниңә ир-егеттәребеҙ Себергә китә...
— Тимәк, беҙҙәге хеҙмәт хаҡы мигранттарҙы ғына ҡәнәғәтләндерә.
— Статистиканан күренеүенсә, бөгөн һәр икенсебеҙ эш хаҡының артыуы хаҡында хыяллана... Унан һуң хәҙерге заманда ниндәй юғары иҡтисади күрһәткестәр хаҡында һүҙ йөрөтөргә мөмкин?
— Уныһы шулай. Тик был осраҡта эш биреүселәрҙә мигранттарға ихтыяж ҙур булыуын да оноторға ярамай...
— Тимәк, беҙ уларға мохтаж булып сығабыҙ...
— Нәҡ шулай!
— Ә был мохтажлыҡ нимәгә бәйле һуң?
— ...
— Ялҡаулыҡҡа, тимә тағы..



Беҙ — уларға,
улар — беҙгә...


Республика райондарының береһендә теплица хужалығы асҡан эшҡыуарҙы беләм. Йә­шерен-батырыны юҡ, унда мәш­ғүлдәрҙең барыһы ла тиерлек — Урта Азия халҡы. “Ә ниңә үҙе­беҙҙекеләрҙе йәлеп итмәйһегеҙ?” — тигән һорауыма ла фермер ҡаты ғына итеп: “Йәлеп иттем инде. Тәүге эш хаҡын алыу менән юҡҡа сыҡтылар. Миңә туғандаш халыҡтар менән эшләүе күпкә еңелерәк. Эшкә һуңлап кил­мәйҙәр, аҙып-туҙып йөрө­мәйҙәр, яуаплылар”, — тине. Ә бит дөрөҫлөк бар. Бөгөн эш юҡ тип яр һалһаҡ та, берәү ҙә аяҡ кейеме йүнәтеүсе йә булмаһа төҙөлөштә цемент ташыусы булып барырға ашҡынып тормай. Беҙҙекеләргә эштең таҙаһын, еңелен, етмәһә, аҡсалыһын ғына бир. Ә мигранттар? Уларға сатлама һыуыҡ та, йәйге селлә лә ҡаршылыҡ түгел. Кемдәр төҙөй? Мигранттар. Кемдәр юл һала? Мигранттар. Кемдәр һатыу итә? Мигранттар. Ә беҙҙекеләр ҡайҙа һуң? Оҙон аҡса артынан Себергә сығып киткән... Үҙ баһаһын күтәреп, бер ойошманан икенсеһенә йөрөп эш эҙләй... Эшһеҙлеккә һылтанып, ауылда ҡатыны, әсәһе елкәһендә ята... Ҡыҙғаныс, әммә ысын­барлыҡ бөгөн ошолайыраҡ.
Ғөмүмән, бөгөн урындағы ха­лыҡтың ғына түгел, етәкселектең дә мигранттарға ҡарата саманан тыш толерантлыҡ күрһәтеүе аңлашылып етмәй. Әйтәйек, ошо көндәрҙә республика Хөкүмәте миграция ҡеүәһен арттырыу тураһында Концепция ҡабул итте. 2025 йылға тиклем иҫәпләнгән документта халыҡтың ситкә китеүен кәметеүгә һәм фәнни-техник, интеллектуаль, ижади ҡеүәтен һаҡлап ҡалыуға уңайлы шарттар булдырыу күҙ уңында тотола.
— Хеҙмәт баҙарына кәрәкле һөнәргә эйә булған мигранттар ағымы менән эшләү һәм уларҙың хеҙмәт эшмәкәрлеге өсөн бар шарттар булдырыу ҙа планлаштырыла, — тип хәбәр итә республиканың Хеҙмәт һәм халыҡты социаль яҡлау ми­нистрлығының матбуғат хеҙмәте.
Ирекһеҙҙән һорау тыуа: ошондай уҡ лайыҡлы шарттарҙы үҙебеҙҙекеләр өсөн булдырғанда яҡшыраҡ түгелме икән? Ни өсөн беҙ һәр ваҡыт башҡаларға ымһынып йәшәйбеҙ? Үҙебеҙҙә бөткәнме ни юғары квалификациялы белгестәр? Юҡһа, беҙ — уларға, улар — беҙгә...

Рәхәтлектән ҡасып килмәйҙәр

Берәй заман Рәсәй мигранттар ағымын тейешле кимәлдә көйләй алырмы икән? Һәр хәлдә, бөгөн был мәсьәлә асыҡ ҡала. Илебеҙгә сит яҡтарҙан эшләргә күпме кеше килә? Уларҙың ниндәй өлөшө закон нигеҙендә, ә күпмеһе закон­һыҙ? Ошо сәбәпле ҡаҙна ни тиклем зыян күрә? Был һорауҙарға бер кем дә аныҡ ҡына яуап бирә алмай. Әле яңыраҡ ҡына Иглин районында йәшәгән 66 йәшлек ирҙең йортонда 22 (!) мигрант теркәлгәне билдәле булды. Ә бит бындай “резина” йорттарҙы беренсе тапҡыр асыҡламайҙар.
Әлбиттә, Федераль суд приставтары хеҙмәтенең Баш­ҡорт­остан буйынса идаралығы республикала миграция ҡануниәтен боҙғандар менән даими эш алып бара. Статистика мәғлү­мәт­тәренән күренеүенсә, быйыл йыл башынан, суд ҡарарына ярашлы, 400-ҙән ашыу кеше тыуған яҡтарына мәжбүри оҙатылған. Ундайҙар иҫәбенә, нигеҙҙә, Үзбәкстан, Тажикстан, Азербайжан, Төркмәнстан, Әрмәнстан һәм башҡа дәүләттәрҙән килеүселәр инә. Шул уҡ ваҡытта 16 меңдән ашыу тапҡыр миграция ҡануниәтен боҙоу осрағы теркәлеүе, 246 сит ил эшсеһенә ҡарата енәйәт эше ҡуҙғатылыуы ла был проблеманың ни тиклем киҫкенләшә барыуына асыҡ дәлил. Элек мигранттарҙы башлыса яңғыҙаҡтар тәшкил итһә, һуңғы йылдарҙа ғаиләләре менән күсеп килеүселәр арта. Ә был хәлде икеләтә ҡатмарлаштыра.
2015 йылдың 1 ғинуарынан ғәмәлгә ингән законға ярашлы, Рәсәйҙә йәшәргә теләгән сит ил граждандары урыҫ теле, Рәсәй тарихы һәм төп закондар буйынса имтихан тапшырырға тейеш. Ҡануниәттең күптәр өсөн оло бер проблемаға әүерелеүен дә билдәләмәй булмай. Сөнки, йәшерен-батырыны юҡ, Рәсәйгә эшкә килеүселәрҙең күбеһе ил тарихын ғына түгел, хатта бындағы дәүләт телендә һөйләшә лә белмәй. Шуға күрә уларға ябай ғына тест һорауҙарына ла яуап биреүе ауыр. Әйтәйек, “Көн һыуыҡ, шуға ла...” тигән һөйләм тапҡырына күптәр “Йылыраҡ кейенергә кәрәк” тип түгел, ә “Аҙыҡ-түлек һатып алырға кәрәк”, “Үҙем менән паспорт алырға кәрәк” тигәнерәк һөйләмдәрҙе билдәләй икән. Тимәк, паспорт, аҙыҡ-түлек мигранттар өсөн йылы кейемдән дә мөһимерәк булып сыға түгелме? Әйтергә кәрәк, тап ошо закон арҡаһында бик күп сит ил граждандарына Рәсәйгә юл ябылды, күптәр сик буйынан кире әйләнеп ҡайтып китергә мәжбүр булды.
Мәсьәләнең икенсе яғы ла бар — мигранттарҙың бер өлөшө законһыҙ эшләй. Республика ҡаҙнаһына бындай хеҙмәткәр­ҙәр­ҙән һалым инмәй, бөтә тап­ҡанын мигрант тыуған яғына ебәреп тора. Унан һуң улар түбән эш хаҡына ла ризалаша. Был иһә эш биреүселәр өсөн файҙаға ғына. Һөҙөмтәлә урындағы халыҡ зыян күрә: ул тиклем бәләкәй хеҙмәт хаҡына беҙҙекеләр эшләргә риза түгел. Тимәк, йә эшһеҙлек “сәскә ата”, йә талантлы йәштәр ҙур аҡса юллап Себер тарафтарына, башҡа төбәктәргә сығып китә. Демографик хәл хөртәйә, ситтә эшләгән кешенән республика ҡаҙнаһына һалым килмәй...
Әлбиттә, бөтә бәләне мигрант­тарға ғына япһарыу ҙа дөрөҫ булмаҫ. Был осраҡта тәү сиратта сит ил граждандарының хеҙмәткә хоҡуҡтары тупаҫ боҙолоуын танырға кәрәк: улар тейешле сәғәттәрҙән күберәк эшләргә мәжбүр ителә, социаль ташла­ма­ларҙан, түләүле ялдарҙан, “больничный”ҙан файҙа­лан­майҙар, аҡсаһыҙ эшләтеү факттары ла юҡ түгел. Мут бизнесмендар төрлө һылтау менән мигранттарҙың шәхесен раҫ­лаусы документтарын һорап ала, был иһә уларҙы тағы ла бәйлерәк итә. Ҡайһы бер төбәктәрҙә хатта мигранттарҙы ҡол урынына тотоу, хатта һатып ебәреү осраҡтары ла теркәлгән. “Үҙҙәре ғәйепле. Уларҙы берәү ҙә бында саҡыр­маған”, — тиеүселәр булыр, бәлки. Ләкин улар ҙа бит рәхәт тормоштан ҡасып килмәгән.
Ҡыҙыҡ, әммә, дөйөм алғанда, улар — беҙһеҙ, беҙ уларһыҙ йәшәй алмайбыҙ кеүегерәк килеп сыға түгелме? Йәшәргә өйрәнергә ваҡыт, йәмәғәт...

Р.S. Белгестәр Башҡорт­останды мигранттарға ҡарата иң толерант төбәк тип атаған. Был маҡтау һүҙеме, әллә...





Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 009

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 370

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 3 916

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 812

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 175

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 390

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 933

Йоҡларға ҡурҡам...

Йоҡларға ҡурҡам... 30.03.2019 // Йәмғиәт

Баҡыйлыҡҡа күскәненә тиҫтә йылға яҡын ваҡыт уҙһа ла, әсәйем һуңғы арала төшөмә йыш инә башланы....

Тотош уҡырға 3 504

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була?

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Ҡул эштәре менән булыу, аш-һыу бешереү, бейеү, һүрәт төшөрөү, спорт уйындары... Ә һеҙҙең ғаиләнең...

Тотош уҡырға 1 893

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә 29.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостандың 100 йыллығына арналған саралар дауам итә. Бөгөн, мәҫәлән, Хәйбулла районы үҙәге...

Тотош уҡырға 1 912

Сарыҡ нисек тегелә?

Сарыҡ нисек тегелә? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы тарих һәм тыуған яҡты өйрәнеү музейында башҡорттоң традицион аяҡ кейеме – сарыҡ тегеү буйынса...

Тотош уҡырға 2 072

15 апрелдә башлана

15 апрелдә башлана 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы районы хакимиәтендә подъездарҙы төҙөкләндереү буйынса республика программаһының тормошҡа...

Тотош уҡырға 1 840