Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » ТЕЛ ТАМЫРЫ – ТӘРӘНДӘ
ТЕЛ ТАМЫРЫ – ТӘРӘНДӘ
Бынан 22 йыл элек булды был хәл. Элек мәктәптәрҙә шундай матур йола була торғайны: йәмәғәт эштәрендә әүҙем ҡатнашҡан, уҡыуҙа яҡшы билдәләргә генә өлгәшкән уҡыусыларҙы Рәсәй ҡалаларына сәйәхәткә алып баралар. Көҙгө уңыш йыйыуҙа сөгөлдөр баҫыуынан ҡайтмай тиерлек эшләгән өсөн беҙҙең класс төньяҡ баш ҡалаға – Ленинградҡа (Cанкт-Петербургка) путевка менән бүләкләнде.


Беҙҙекеләрҙән тыш та уҡыусылар бар ине. Балалар күмәк, ә төркөм етәкселәре ике-өс кенә кеше. Ана шулай уралып йөрөй торғас, беҙҙең класс ҡыҙҙары айырылып, үҙебеҙгә үҙебеҙ экскурсия эшләргә булып, Петр һарайы ҡаласығында йөрөп ятабыҙ. Йәйге көн, сәйәхәттәр каникул ваҡытында ойошторола ине. Шаярабыҙ, көләбеҙ, уйнайбыҙ, һис тартынып тормай башҡортса һөйләшә­беҙ, сөнки ул ваҡытта “Йәшлек”тә “Рәми көндәлектәре” баҫылып, беҙ шағир рухы менән тоҡанғайныҡ инде.
Шул саҡ бер апай килде лә урыҫсалап: ”Ниндәй телдә әңгәмәләшәһегеҙ, ҡыҙҙар?” – тимәһенме! Аптырап ҡал­дыҡ, шулай ҙа, башҡортса, тип яуап ҡайтарҙыҡ. Эй, китте был апай беҙҙе маҡтап, арҡабыҙҙан да һөйөп алды. Әммә йылдар үтһә лә, уның бер фекере ныҡ хәтергә һеңеп ҡалды. “Тел тамырлы ағас кеүек. Әгәр туған телегеҙҙе белһәгеҙ, һеҙ анау ағастар кеүек шауларһығыҙ, – тип олпат имәндәргә күрһәтте апай. – Әгәр инде туған телегеҙ менән бәйләнеш өҙөлһә, йолҡонған сәскә кеүек булырһығыҙ, вазала сәскәләр оҙаҡ торамы һуң, уйлап ҡарағыҙ әле”, – тине лә мөләйем йылмайып китеп барҙы.
Уның ошо һүҙҙәре иҫкә төшкән һайын телем аша ата-бабаларыбыҙ рухына барып тотошҡандай хис итәм үҙемде. Улар миңә рухи көстө ана шул рәүешле лә бирә һымаҡ! Имәндәй шауларға теләйбеҙме, әллә сәскәләй һулыйбыҙмы – һәр кемдең үҙенән тора!..


ЗӘКИ ВӘЛИДИҘЕ БИРГӘН МИЛЛӘТ ҠЫҘЫ БУЛЫУ ЕҢЕЛМЕ?!.

2008 йылда булды был хәл. Мәскәүҙә Рәсәй һәм элекке СССР дәүләттәре яҙыусыларының йыйыны булды.

ТЕЛ ТАМЫРЫ – ТӘРӘНДӘХалыҡ күп, танып бө­төп тә булмай. Әммә, уңайы сыҡ­ҡас, ойоштороу­сылар һәр делегация менән айырым та­­ныш­тырҙы. Беҙҙең Баш­ҡорт­остандан икән­де белгәс, аҙаҡ Ҡа­бар­ҙа-Балҡар ре­с­публикаһынан Исо Капаев атлы яҙыусы үҙе эҙләп килеп тапты. Ул – респуб­ли­ка­лары­ның ха­лыҡ яҙыусыһы. Үҙе һөй­ләй, үҙе илай ине был ир-егет. Мин бөтөнләй аптырып ҡал­дым. Һеҙ Зәки Вәли­ди­ҙең ҡыҙы, тигәс, юҡ, юҡ, һеҙ мине бутай­һығыҙ, тигәнгә әҙип үҙе яр­ҙамға килде. “Зәки Вәлиди – ул бит иң бөйөк төрки ғалимдарынан. Уны биргән халыҡтың ҡыҙын да мин уның ҡыҙы кеүек ҡабул иттем. Ә беҙҙең хаҡта ул ниндәй ҙур ­мәҡәлә яҙған! Нуғай милләтенән мин. Зәки Вәлиди беҙгә еҙнә була, Нәзмиә ханым ҡара нуғай бит. Уҙған быуаттың 80-се йылдарында Өфөгә барып, уның эштәрен өйрәнергә тырышып ҡараным, әммә рөхсәт булманы. Әле нисек ҡарайҙар Вәлидигә һеҙҙә? Аңлағыҙ, ул бит бөйөк шәхес!”– тип миңә Вәлидиҙең кемлеген һөйләп китте.
Күҙгә йәш эркелде, ҡуй инде, ә беҙҙә һаман теләһә кем уның шәхесенә ҡара яғырға аптырап тормай! Исма­һам, һәйкәл дә юҡ бит донъя кимәлендәге ғалимы­быҙға...

ТЕЛЕГЕҘ ЗИҺЕНЕМДЕ ИРКӘЛӘЙ!

Йылға буйында ултырған ҡалаларҙың үҙенең бер йәме була бит ул. Түбәнге Новгород та – ана ­шундайҙарҙан. Улдарым менән трамвайға ултырып китеп барғанда, балалар бит инде, оялып тороу юҡ, бөтә салонға ҡысҡырып: “Әсәй, был ҡала Өфөгә оҡшаған да инде, ҡарале – йылғалары ла шулай, ағастары ла тауға менеп бара!” – тип һоҡланыуҙарын йәшерә алманылар.

ТЕЛ ТАМЫРЫ – ТӘРӘНДӘШул саҡ беҙҙең янға килеп, һаҡаллы, бик ыҫпай ке­йенгән бер бабай һүҙ ҡушты: “Балаларың ниндәй телдә һөйләшә? Ҡолаҡты иркәләп, зиһенде наҙлаған кеүек булды!” – тине. “Башҡортса!” – тип саҡ яуап бирә алдым, их, шул күңел тула торған холоҡто нишләтәһең инде!..
Бабай, бәлки, Түбәнге Новгородтың бихисап сиркәү­ҙәре­нең береһенә йүнәлгән дин әһеле булғандыр, бәлки, берәй ғалим, хәҙер уны ҡайҙан ғына беләһең инде? Әммә ул күңелдә шундай йылы хәтирә ҡалдырҙы, балаларымдың кескәй генә йөрәгенә лә телдәре хаҡында яҡты тойғо һалып ҡуйҙы бит.
Ә бит үҙ еребеҙҙә күпме милләттәшебеҙ телебеҙгә ҡарата башҡаларҙың әшәке һүҙ әйтеүе хаҡында мәҡәлә яҙа, радионан, телевидениенан һөйләй. Телебеҙ нур­ланһын тиһәк, фекерҙәрҙең яҡтыларын, зауыҡлы­ла­рын ғына башҡаларға ишеттерергә кәрәктер, моғайын. Ниңә кемдер телде кәмһетә тип, шул кәм күңелдең түбән­селеген халыҡҡа еткерергә?! Тел бит ундай хурлыҡҡа лайыҡ түгел! Ә баяғы бабайҙы бик юғары мәҙәниәтле кеше булғандыр, тип уйлайым, уның кем, ниндәй һөнәр эйәһе, милләт, дин вәкиле булыуына ҡарамаҫтан. Башҡаларҙың гүзәллеген күрә, баһалай белеү ҙә – мәҙәниәттең бер сағылышы!




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 009

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 370

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 3 916

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 812

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 175

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 390

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 933

Йоҡларға ҡурҡам...

Йоҡларға ҡурҡам... 30.03.2019 // Йәмғиәт

Баҡыйлыҡҡа күскәненә тиҫтә йылға яҡын ваҡыт уҙһа ла, әсәйем һуңғы арала төшөмә йыш инә башланы....

Тотош уҡырға 3 504

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була?

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Ҡул эштәре менән булыу, аш-һыу бешереү, бейеү, һүрәт төшөрөү, спорт уйындары... Ә һеҙҙең ғаиләнең...

Тотош уҡырға 1 893

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә 29.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостандың 100 йыллығына арналған саралар дауам итә. Бөгөн, мәҫәлән, Хәйбулла районы үҙәге...

Тотош уҡырға 1 912

Сарыҡ нисек тегелә?

Сарыҡ нисек тегелә? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы тарих һәм тыуған яҡты өйрәнеү музейында башҡорттоң традицион аяҡ кейеме – сарыҡ тегеү буйынса...

Тотош уҡырға 2 072

15 апрелдә башлана

15 апрелдә башлана 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы районы хакимиәтендә подъездарҙы төҙөкләндереү буйынса республика программаһының тормошҡа...

Тотош уҡырға 1 840