Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Шыршы “тутыйғошо”
Шыршы “тутыйғошо”Ылыҫлы урмандарҙа көн иткән был турғай башҡа ҡоштарҙан ныҡ айырыла. Иң тәүҙә уның сағыу төҫөнә, аҫлы-өҫлө сатрашланған суҡыштарына иғтибар итәһең. Өҫтәүенә уның суҡыштары бала сағында улай булмай әле. Ояһынан осоп сығып, үҙаллы туҡлана башлағас ҡына, шулай кәкрәйеп, тубырсыҡ ҡабығын асырға яраҡлаша.


Шыршы турғайының (клест) беҙҙә өс төрө осрай. Улар бер-береһенән саҡ айырылып, ҡарағай, ҡарағас һәм шыршы урмандарында йәшәй. Суҡышының рәүешенән һәм йәшәгән урынынан күренеүенсә, был ҡоштар тубырсыҡ ватып, ылыҫлы ағас орлоҡтары менән туҡланып көн итә. Әммә башҡа төр ризыҡтан да, бигерәк тә ағас ҡабығында йәшәгән ҡоротҡостарҙан баш тартмай.
Тупланып йәшәргә яратҡан ҡоштар, төп ризыҡтары булған тубырсыҡтың уңышына ҡарап, урындан-урынға байтаҡ араға күсенеп йөрөй. Хатта оя ҡороу, бала сығарыу ваҡыттарын да үҙгәртә. Уның өсөн ҡәтғи ваҡыт та юҡ: яҙлы-көҙлө күсмә ҡош булмағас, ҡасан теләй, шул ваҡытта оя ҡора башлай. Һалҡын ҡышта ла йомортҡа баҫып сығарыу бер ни тормай, шулай ҙа йышыраҡ март-апрелдә, тубырсыҡ өлгөргән ваҡытҡа тура килтерергә тырыша, ҡайһы саҡ йәйгә лә ҡала.
Шыршының ҡуйы ботаҡтары араһына ҙур һәм йылы оя төҙөп, шыршы турғайы ике аҙнала бала сығара. Уларҙы ла орлоҡ менән туйындыра. Улар оянан осоп сыҡҡас та, бер аҙ ашатыуын дауам итә. Бала ҡоштар йәшкелтерәк төҫтә була. Үҫә килә уларҙың инәләре — һарыға, аталары ҡып-ҡыҙыл йөнлөгә әйләнә.
Шыршы турғайы ботаҡтың иң осондағы тубырсыҡтың да баштүбән аҫылынып тороп, ҡабығын кимерә ала. Үрмәләп йөрөгәндә хатта суҡышын да оҫта файҙалана.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Яҙҙы ашҡынып көткәндер...

Яҙҙы ашҡынып көткәндер... 10.03.2019 // Ҡырағай мөхит

Ошо байрам көндәрендә Веселовка ауылы халҡы эргәлә атыу тауыштары ишетә. Һөҙөмтәлә, республиканың...

Тотош уҡырға 1 129

Һаҡлау мөмкинлеге – халыҡ-ара кимәлдә

Һаҡлау мөмкинлеге – халыҡ-ара кимәлдә 30.01.2019 // Ҡырағай мөхит

Башҡортостандың символына әүерелгән уникаль тәбиғәт ҡомартҡылары – шихандарҙың яҙмышы һаман да хәл...

Тотош уҡырға 1 287

Мансур ағай хикәйәттәре

Мансур ағай хикәйәттәре 27.01.2019 // Йәмғиәт / Ҡырағай мөхит

...Тауҙар араһындағы бәләкәй генә өйҙә урмансы һәм уның ҡатыны йәшәй. Үҙенә тәғәйенләнгән биләмә...

Тотош уҡырға 1 873

Әйләнә лә киләләр...

Әйләнә лә киләләр... 26.01.2019 // Йәмғиәт / Ҡырағай мөхит

Иглин районының Оло Теләк ҡасабаһында йәшәгән киң билдәле фермер Хәсән Иҙиәтуллиндың хужалығында...

Тотош уҡырға 1 750

Иҫәпленең ҡошо ла теүәл

Иҫәпленең ҡошо ла теүәл 21.01.2019 // Ҡырағай мөхит

Үткән ял көндәрен мәскәүҙәр файҙалы үткәрҙе: улар орнитологтарға ярҙам итеү өсөн һыуҙа йөҙгән...

Тотош уҡырға 1 090

Йәнлектәр шәкәр сиренә бирешмәй

Йәнлектәр шәкәр сиренә бирешмәй 18.01.2019 // Ҡырағай мөхит

Ҡырағай тәбиғәттә хайуандар шәкәр сире менән ауырымай һәм һимереү менән яфаланмай....

Тотош уҡырға 1 175

130 йәшкә еткән

130 йәшкә еткән 16.01.2019 // Ҡырағай мөхит

Һиндостанда 130 йәшкә етеп үлгән крокодил менән бәхилләшергә 500-ҙән ашыу кеше килгән....

Тотош уҡырға 1 128

Бөгөн – Ҡурсаулыҡтар һәм милли парктар көнө

Бөгөн – Ҡурсаулыҡтар һәм милли парктар көнө 11.01.2019 // Ҡырағай мөхит

Беренсе тапҡыр был датаны Бөтә донъя тәбиғәтте һаҡлау фонды башланғысы менән 1997 йылда билдәләй...

Тотош уҡырға 1 370

Лань, ҡабан балаһы, тур үгеҙенең дуҫлығы

Лань, ҡабан балаһы, тур үгеҙенең дуҫлығы 10.01.2019 // Ҡырағай мөхит

Лань, тур үгеҙе, дөйәғош... Юҡ-юҡ, йылы яҡта түгел, республикабыҙҙың Нуриман районында ла күрергә...

Тотош уҡырға 1 160

Ул ултыртҡан урман шаулап үҫә

Ул ултыртҡан урман шаулап үҫә 25.12.2018 // Ҡырағай мөхит

Туймазы районының Верхнетроицк ауылы китапханаһында РСФСР-ҙың дәүләт премияһы лауреаты,...

Тотош уҡырға 1 090

“Бәләкәй болан”

“Бәләкәй болан” 11.12.2018 // Ҡырағай мөхит

Урман-ҡырҙарыбыҙ биҙәге. Ҡоралайҙарҙы “бәләкәй болан” тип тә йөрөтәләр....

Тотош уҡырға 1 343

Урман һаҡсылары

Урман һаҡсылары 11.12.2018 // Ҡырағай мөхит

Һалҡын көндәр башландымы, башҡа ваҡытта күҙгә күренмәгән теремек ҡарабаш турғайҙар кешеләр йәшәгән...

Тотош уҡырға 1 402