Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Туҡһанда ла йырлай ул
Туҡһанда ла йырлай ул
Халҡыбыҙҙың боронғо йырҙарын башҡарыусылар араһында үҙ төбәгенә генә хас үҙенсәлекле моңо, башҡарыу оҫталығы менән айырылып торғандары бар. Ундайҙар һирәк, әммә арабыҙҙа улар бар. Шуларҙың береһе – Хәйбулла далалары кеүек киң күкрәге тулы моң һаҡлаған, халҡыбыҙҙың онотолған көйҙәрен күңел түрендә йөрөткән, йыр байлығын биш бармағы кеүек белгән халыҡ йырсыһы Мөхәмәтйән Ҡаҙаҡбаев. Бөйөк Ватан һуғышы ветераны быйыл 90 йәшен билдәләй.

Мөхәмәтйән Абдулла улы Хәйбулла районының Һаҡмар-Наҙарғол ауылында донъяға килә. Колхоздың төрлө эшен башҡара, артабан умартасы булып хаҡлы ялға сыға. Заманында йыл һайын колхозға өс тоннанан ашыу бал тапшыра. Үҙе әйтмешләй, урманда яңғыратҡан йырҙары ла нәҙекәйбилдәргә күберәк “ынйы” йыйырға булышлыҡ иткәндер.
Хәйбулла далаһының илһамлы йырсыһы хаҡында күптән хәбәрҙар булһам да, ошоғаса уның менән осрашырға тура килмәне. “Талантлыны данлай “Башҡортостан” бәйгеһе тураһында район хакимиәтендәге аналитика һәм мәғлүмәт бүлегенең баш белгесе Роза Рәсембәтоваға әйтеүем булды, “Бар беҙҙә ундай таланттар. Эште иң олоһонан башлайыҡ”, – тип Һаҡмар-Наҙарғол ауылында йәшәгән Мөхәмәтйән Ҡаҙаҡбаевҡа алып барҙы.
Урам буйлап кәүҙәһен егеттәрсә төҙ тотоп, ҡышҡы көндөң һалҡынлығына ыжлап та бирмәй, эре аҙымдар менән ҡар шығырлатып барыусы ағайҙы абайлап, унан беҙгә кәрәкле кешенең ҡайҙа йәшәүен һорарға туҡтап та өлгөрмәнек, юлдашым: “Мөхәмәтйән ағай үҙе түгелме һуң?” – тип һөйөнөсөнән ҡысҡырып ебәрҙе. Йорт эсендә йылы свитер кейеп, диванда ултырған бабайҙы күҙ алдына килтереүемә хатта бер аҙ ояла биреп ҡуйҙым. “Туҡһан йәшенә артылырға йыйынған һуғыш ветераны нисек йырлай алыр икән?” тигән шик-шөбһә лә шунда уҡ юҡҡа сыҡты.
Ҡарағай еҫе аңҡып торған ҙур, иркен йортҡа индек. Стенала Мөхәмәтйән Ҡаҙаҡбаевтың тормошон сағылдырған фоторәсемдәр урын алған. Ғаиләнең яҙмышы аяныслы: олатайҙары, нахаҡҡа рәнйетелеп, Себер тарафтарына һөргөнгә ебәрелә, “халыҡ дошманы” вариҫтары булыу һәр береһенең яҙмышына йоғонто яһамай ҡалмай. Әммә күңелдәренең ныҡлығы, тырыш һәм түҙемле булыуҙары, ҡандарында борондан килгән уҡымышлылар ҡатламының талантлы бер заттан икәнлеген тойоу уларға көс һәм дәрт өҫтәй. Халҡыбыҙҙың аҫыл йырҙарын бала саҡтан ишетеп, әсәһенән “Йософ-Зөләйха” көйөнә сығарылған бәйетте тыңлап үҫкән Мөхәмәтйән Абдулла улы йәшләй күп кенә йырҙарҙың көйөн отоп алып, күңеленә һеңдерә бара. Уның хәтер һандығында бығаса ишетелмәгән әллә күпме башҡорт халыҡ йырҙары, көйҙәребеҙҙең риүәйәт-легендалары бар.
– Ҡурайсы һәм тарихсы Юлай Ғәйнетдиновҡа бар белгән көйҙәремде яҙҙырҙым. Мин бит йырға шәп булдым, балалар, – тип хәтирәләргә бирелеп алды олатай. – Хатта йырлағанда ҡурайсылар эйәрә алмай торғайны, тын иркен ине. Бер кем дә башҡармаған, һирәк ишетелгән “Сәхипъямал”, “Вәхит”, “Ғәзизәкәй”, “Ынйы”, “Ҡаһарман кантон”, “Мортазин маршы”, “Наполеон Бонапарт” исемле ете көйҙө яҙҙырттым. Тағы бер көйҙө беләм, әммә нисек аталыуын әйтә алған кеше юҡ.
Уның тағы ла бер үҙенсәлекле таланты хаҡында әйтмәү мөмкин түгел. Мөхәмәтйән Ҡаҙаҡбаевты күптәр мөнәжәтте оҫта башҡарыусы тип белә. Элегерәк төрлө йыйындарҙа һәм фольклор байрамдарында ул Аҡмулла шиғырҙарына яҙылған ҡобайырҙы иң оҫта башҡарыусы булып танылған.
Тиҙҙән үҙенең 90 йәшен билдәләргә йыйынған Бөйөк Ватан һуғышы ветераны Мөхәмәтйән олатай боронғо халыҡ йырҙарын элекке кеүек бар тулылығында башҡара алмайҙыр, әлбиттә. Ләкин шуныһы мөһим: әле лә уның күңеле йырлай, йөрәгенең тибеше моң һөйөүсе һәр кемде ҡанатландыра. Йәмле Һаҡмар буйҙарында тыуып-үҫкән, күкрәге тулы йыр-моң һаҡлаған һәм уны халыҡҡа йомарт өләшкән ветерандың дала ҡуйынында, балҡып янған бер йондоҙҙо хәтерләтеп, тирә-яҡҡа нур сәсеп йәшәүе барыбыҙ өсөн дә – оло шатлыҡ.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа...

"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа... 30.03.2019 // Әҙәбиәт

Белорет районының Абҙаҡ мәктәбендә әҙиптәр менән осрашыуҙар даими үтеп тора....

Тотош уҡырға 1 651

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын...

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын... 29.03.2019 // Әҙәбиәт

28 мартта Башҡортостан Автономияһы көрәшсеһе, азатлыҡ йырсыһы, башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, шағир...

Тотош уҡырға 2 022

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек!

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек! 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Мин бәләкәй саҡта ул журнал “Пионер” тип атала ине. Беҙ уны шул тиклем яратып, көтөп алып уҡыныҡ....

Тотош уҡырға 1 537

Бала саҡ иле баҫмаһы

Бала саҡ иле баҫмаһы 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Алыҫ 1929 йылдың мартында Башҡортостан балалары “Керпе” тип аталған йөкмәткеле һәм ҡыҙыҡлы...

Тотош уҡырға 1 749

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар 27.03.2019 // Әҙәбиәт

Башҡортостан – тиңдәргә-тиң илем, Һиндә һалдыҡ дуҫлыҡ һарайын. Таңдай балҡып һинең килер көнөң,...

Тотош уҡырға 1 568

“Китапты йөкмәткеһе өсөн уҡымайым”
Каникул тылсымға бай булмаҡсы

Каникул тылсымға бай булмаҡсы 23.03.2019 // Әҙәбиәт

Учалыла “Бөйөк тылсымсы – театр” тип исемләнгән балалар китабы аҙналығы башланды....

Тотош уҡырға 1 433

“Башҡортостан – баш йортобоҙ”

“Башҡортостан – баш йортобоҙ” 22.03.2019 // Әҙәбиәт

Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә уҙған түңәрәк өҫтәл ошолай атала....

Тотош уҡырға 1 489

Һин дә флешмобҡа ҡушыл!

Һин дә флешмобҡа ҡушыл! 21.03.2019 // Әҙәбиәт

Бөгөн – Бөтә донъя шиғриәт көнө. Уның тарихы тамырҙары менән 1999 йылға барып тоташа: Францияның...

Тотош уҡырға 1 382

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Әле Әбйәлил районының Яҡтыкүл шифаханаһында бер төркөм яҙыусылар һаулығын нығыта, ял итә. Ошо...

Тотош уҡырға 1 643

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Баймаҡ биләмә-ара үҙәк китапханаһында әҙәбиәт һөйөүселәр һәм яҙыусылар араһында йылы күпер һалыуға...

Тотош уҡырға 1 374

Фәнзил САНЪЯРОВ:  "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!"

Фәнзил САНЪЯРОВ: "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!" 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Ҡоролтайға әҙерләнәм Башҡорттарым Йәнә ҡор йыясаҡ, Бишенсегә үтер Ҡоролтай. Кәңәш-төңәш итер мәл...

Тотош уҡырға 1 545