Башҡортостан ауыл хужалығы ғилми-тикшеренеү институты – республикалағы агросәнәғәт комплексын ғилми йәһәттән тәьмин итеү буйынса төп учреждение. Институт коллективы орлоҡсолоҡта һиҙелерлек уңыштарға өлгәште.

Бында ауыл хужалығы культураларының ун һигеҙ сорты сығарыла. Быйыл ужым арышы, яҙғы бойҙай һәм ҡарағат сорттары дәү­ләт һына­уына тапшырылды. Бойҙайҙың “Урал аръяғы ынйыһы” сортын ғилми-тикшеренеү институты “Ҡурғанор­лоҡ” яуап­лы­лығы сикләнгән йәмғиәте менән бер­лектә сығарған. Был культура 84 тәүлек эсендә өл­гөрә, бойҙайы ла бик эре. Һынау үткән йылдарҙа уның уртаса уңышы гектарынан 4,07 тоннаға ет­кән. Яңы сорт көрән һәм һыҙыҡ туты, онло ысыҡ кеүек ауырыуҙарға бирешмәй.
Ужым арышының “сулпан-9” сорты яҡшы сифаты, мул уңышы менән айырылып тора. Культу­раның гектарынан уртаса уңышы 4,65 тонна тәш­кил итә, ә стандарт тип иҫәпләнгән “Ҡу­наҡбаев иҫтә­легенә” сортыныҡы – 4,23 тонна. Яңы сорттың мул уңышы башаҡ­тарҙың күләмле һәм тығыҙ булыуына бәйле. Иген иһә яҡшы органолептик күр­һәткескә, көпшәклелеккә эйә, һалҡынға бирешмәй, һаҡлау өсөн ҡулай.
“Ҡара Ирәмәл” ҡарағат сорты гектарынан урта­са алғанда 1,2 тонна самаһы уңыш бирә. Был күр­һәткес стандарт рәүешендә алынған “тулайым” сортынан 0,3 тоннаға кү­берәк. Сорт һыуыҡҡа ла, ҡоролоҡҡа ла то­тороҡло. Баҡсасы­лар уны бигерәк үҙ итә.
Киләһе йылдан Селекция ҡаҙаныштары­ның дәүләт реестрына ужым тритикалеһының юғары уңдырышлы “башҡорт-3” сорты индерелә. Гектарынан уртаса уңышы 4,7 тоннаға еткән был культура күпселек сирҙәргә, ҡаты һалҡынға бирешмәй, ононоң сифаты ла юғары.
Башҡортостан ауыл хужалығы ғилми-тик­шеренеү институты селекцияһындағы культура­ларҙың егермегә яҡын төрө йыл һайын дәүләт һынауын уңышлы үтә. Быйыл бында 1 849 тонна иген һәм ҡуҙаҡлы культуралар, шул иҫәп­тән 553 тонна үҙенсәлекле, 778 тонна элиталы, 518 тонна репродукцион, 24 тонна үлән, 52,5 тонна картуф орлоғо, 17,6 мең дана емеш-еләк үҫентеһе етештер­елгән. Сифатлы орлоҡто һәм үҫентеләрҙе институт ауыл етештереү­се­лә­ренә һата. Быйыл сауҙанан табыш 17 925 000 һум тәшкил иткән. Бер йыл эсендә етеш­тереүселәр менән 1 146 000 һумлыҡ 36 килешеү төҙөлгән. Тағы ла бер ҡаҙаныш – “смена” тигән судан үләненә патент алынған.
Учреждение ғалимдары тәжрибә уртаҡ­лашыу сараларынан да ситтә ҡалмай. Быйыл улар 83 конференция, симпозиум, форум һәм семинар, ун күргәҙмә эшендә ҡатнашҡан, 170 доклад менән сығыш яһаған. Институт­тың хеҙмәте өс миҙал һәм дипломдар менән баһаланған. Ғалимдарҙың мәҡәләләре Юғары аттестация комиссияһы һәм сит ил баҫмаларында әленән-әле донъя күрә, уҡыу ҡулланмалары, китаптары, методик тәҡдим­дәре нәшерләнә.

Ә. СӘХИБГӘРӘЕВ,
Башҡортостан ауыл хужалығы
ғилми-тикшеренеү институты
директоры урынбаҫары.